Microsoft Word quroni karimning ilmiy mujizalari ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

10

nafs manfaatlarining to‘qnashuvini ko‘rsatadi. 

Inson diqqat va insof bilan suralarning hikmatiga quloq bersa, o‘z ichidagi Fir’avnni va Namrudni 

taniydi, jazolaydi. Boshqacha aytganda, bu hikoyatlar bilan tarbiyalangan inson albatta Muso va 

Ibrohim yumon bo‘ladi. 

Solih payg‘ambarning tuyasi hamma davrda yashaydi, har inson o‘z manfaati yo‘lida vijdonini 

(Solihning tuyasi) bo‘g‘adi. 

Qur’onda bir necha marta uchragan Solih payg‘ambar hikoyati ichimizdagi Samud kufrini aniqlab 

olish uchundir. Inson mizojiga xos beqarorlik va ichki o‘z-o‘zi bilan olishuvlar "Yusuf" surasida har 

tomonlama tadqiq etilgan. Jamiki tasavvufning suyangan tog‘i "Yusuf" surasidir. Hazrati Yusuf 

hikoyatini barcha tafsilotlari bilan bilsak, o‘z majhul tomonlarimizni ham anglab olamiz. 

Qur’ondagi hikmatlarni qanday tushunishimiz kerakligini ko‘rsatish maqsadida bir necha namuna 

keltirishni istardim. 

a) Yusufning tushi Haq-Taoloning ilhomini tamsil etadi. Otasining Yusufga "tushingni akalaringga 

aytma" deyishi "ilohiy sirga nafs eshiklarini yop" deganidir. 

Lekin Yusuf tushini akalariga aytmagan bo‘lsa ham, akalari (nafsning o‘nta xususiyatini tamsil 

qiladilar) bu tushni, ya’ni ilhomi ilohiyni sezgan va Yusufni o‘ldirishni ko‘ngillariga tugib qo‘ygan edilar. 

Uni o‘ldirmasdan quduqqa tashlab ketishlari nafsning qo‘rqoqlik tomonini tamsil etadi. 

b) Zulayho jamiki nafsning tamsilchisidir. Uning go‘zal insonga oshiq bo‘lishi, lekin buni shahvat 

bilan bog‘lashi nafsga xos xususiyatdir. Zulayhoning eri Qiftir mol-dunyoga hirsni tamsil qiladi. Nafs, 

ya’ni Zulayho, ham Qiftirga tegadi, dunyo sevgisiga bog‘lanadi, ham Yusufga ko‘ngil qo‘yadi, dunyo 

bilan ishi yo‘q ko‘ngilga bog‘lanadi. Holbuki, Zulayho, ya’ni nafs, dunyo sevgisidan uzilsagina Yusuf 

bilan qovushadi. 

v)Yusufning qiymatini oqil(Misr sultoni) ilm(sharobchi) orqali anglaydi, uni o‘ziga maslahatchi 

qilib oladi. 

Yusufning zindondagi hayoti - ko‘ngilning nafs(Zulayho) bilan olishishga majbur bo‘lishidan 

tuzilgan. Dunyo sevgisi, ya’ni Qiftir o‘lgandan keyin bu olishuv nihoyasiga yetadi, nafs (Zulayho) 

ko‘ngilning amriga bo’yin egadi. 

Xullas, Qur’ondagi har bir hikoyat shu tarz nafislik bilan inson majhulligi(murakkabligi)ning 

izohini beradi. 

 

G) Suralarning nomlari va joy—joyiga qo‘yilishidagi hikmatlar

 

Qur’ondagi sura nomlari va suralarning ma’lum bir joyga qo‘yilishining va hatto sinonimlararo 

tanlangan kalimaning ham katta hikmati bor. Buni ko‘rsatuvchi misollar juda ko‘p. 

Qur’on Ollohga hamd amri bilan boshlanadi va "Nos", ya’ni inson kalimasi bilan tugaydi. "Fotiha" 

- Qur’onning boshida umumiy xulosa, Qur’on oyatlarining ma’nosini yechib berish uchun tanlangan bir 

shifr. Zotan, "Fotiha" nomi - lug‘aviy ma’nosi jihatdan ham "yechib beruvchi", "hal qilib beruvchi" 

demakdir. 

Bundan keyin "Baqara" surasi bilan Qur’on mavzuiga kirish boshlanadi. Baqara nomi - ham 

surada uchragan Somuriyning buzog‘ini, hamda mashhur Baqara voqeasini xotirga soladi. Inson 

mijozining dunyo manfaatlariga naqadar bog‘liqligiga, ko‘ra-bila turib haqiqatlarga hilof ish qilishiga 

e’tiborni qaratadi. 

Deyarli hamma suralarning nomlari u sura ichidagi tushunilishi qiyin bo‘lgan oyatlarga kalit 

vazifasini bajaradi. Bulardan bir qator namunalarni bu kitobda bera boramiz. 

Suralarning joy-joyiga qo‘yilishidagi hikmat ham juda nozikdir. Mana, masalan, so‘nggi 20 

suraning joy-joyiga qo‘yilish hikmati: "Vaz-Zuho" va "Sharh" - butun koinotning faxri Payg‘ambarimiz 

sallallohu alayhi va sallamning xilqatdagi o‘ziga xos sirlarini ochadi. "Vattiyn" surasida insonning nima 

sababdan butun yaratiqlar ichida eng go‘zali va mukammali ekanligi va u nega payg‘ambarimizga 

bog‘langanligi bildiriladi. "Zalzala" mashhar manzarasini, "Val-Odiyot" nonko‘r inson bilan fidokor 

banda orasidagi farqni ko‘rsatadi. "Qoria" surasi qiyomatni, "Takasur" surasi molparast insonning 

---

Qur’oni karimning ilmiy mo’jizalari. Xoluq Nurboqiy