Microsoft Word qiyomat alomatlari ziyouz com doc

kunlaringizdek bo‘ladi», deganlari ham shunga dalolat qiladi. Endi o‘sha uzun 

kunlarga o‘z miqdor-o‘lchovini berishga kelsak, bu quyidagicha tushuniladi: o‘sha 

kunning tonggi otgach, har kuni o‘lchov bilan peshin kutiladi. Odatdagi vaqtga ko‘ra 

peshin kirganligi aniqlanib, namoz o‘qiladi. Peshindan so‘ng odatda asr kirishi uchun 

qancha kutilsa, shuncha turilib asr o‘qiladi. Asrdan so‘ng shom kirishi uchun ilgari 

---

Qiyomat alomatlari. Muhammad Salamat Jabar 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

16

qancha vaqt kutilgan bo‘lsa, yana shuncha muddat kutiladi-da, keyin shom o‘qiladi. 

Xufton va bomdodlar ham xuddi shunday belgilanadi». 

 

Menimcha, mazkur uch kunning uzunligidan murod – u kunlarda Dajjol fitnasi sababli 

qattiq qayg‘urish bo‘lsa kerak. Ya’ni, kunlar qayg‘u-g‘am ko‘pligi bois yildek, oydek uzun 

tuyuladi. 

 

*  *  * 

 

Savol: Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) ashoblariga: «U kunlarga o‘z miqdorini 

belgilaysizlar», deb javob berishlari bilan sahobalarning u kunlarni haqiqatan ham yil-oy 

kabi uzun deb tushunganlarini tasdiqlamadilarmi? 

 

Javob: Balki bu yerda shar’iy hukm bayon qilinayotgandir. Ya’ni, qutb va shimol 

tomonlardagi kabi uzun kunlar musulmonlar boshiga tushsa, nima qilish lozimligi 

tushuntirilgan. Yana Allohning o‘zi bilguvchiroqdir! 

 

Savol: Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) qanday qilib sahobalari noto‘g‘ri 

tushunsalar ham, ularni tasdiqlab, indamay qo‘ydilar? 

 

Javob: Bu taqrir tasdiq emas. Balki o‘ta muhim shar’iy ahkomlarni bayon qilib 

berishdir. Chunki kunning 24 soatdan ortiq bo‘lishi hayotda uchraydigan hodisa va ayni 

mana shunday holatda namoz hukmini bayon qilib berish vojibdir. 

 

Savol: Agar Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) Dajjol kunlarining uzunligini 

aytayotganlarida haqiqiy emas, nisbiy (ma’joziy) uzunlikni nazarda tutgan bo‘lsalar, 

nega endi ashoblariga buni ochiq aytib qo‘ymadilar? 

 

Javob: Bu ta’riflash, ochiq-oydin bayon qilishdan ko‘ra balog‘atliroq. Bunga boshqa bir 

misol keltirish ham mumkin: 

 

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: «Rasulullohning (sollallohu alayhi 

vasallam) ayollaridan biri u kishidan: «Qay birimiz sizga eng tez yetishamiz?» deb 

so‘radi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Eng uzun qo‘lligingiz», dedilar. Ular bir 

qamishni olib, o‘lchashga kirishdilar. Savdaning qo‘li hammanikidan uzun chiqdi. Keyin 

bilsak, uning uzun qo‘lliligi sadaqa qilishi (ochiqqo‘lligi) ekan. Bizning ichimizda u eng 

birinchi Rasulullohga (sollallohu alayhi vasallam) yetishdi. U sadaqa qilishni yaxshi ko‘rar 

edi» (Muttafaqun alayh). 

 

Demak, some’lar noto‘g‘ri tushunsalar ham, ba’zan bayon-izoh bermasdan sukut 

saqlash ham mumkin ekan. Ya’ni, kishilar keyinroq ishoralar orqali so‘zdan nima ko‘zda 

tutilganini bilib olishadi. 

 

Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Eng uzun qo‘lligingiz», deganlarida faqir-

miskinlarga ko‘p sadaqa qiluvchi ma’nosini nazarda tutgan edilar. Lekin onalarimiz 

so‘zning zohirini tushunib, qo‘l o‘lchashga tutinishdi. Ammo keyinroq o‘zlarining 

xatolarini anglab yetdilar. 

 

---

Qiyomat alomatlari. Muhammad Salamat Jabar 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

17

Fikrimizga dalil sifatida yana bir misol keltiramiz: 

 

Namrud: «Men ham kishilarga (xohlasam) hayot beraman, (xohlasam) o‘ldiraman», 

deb yolg‘on da’vo qilganida, Ibrohim alayhissalom uni yolg‘onchiga chiqarmagan edilar. 

Ya’ni bu yolg‘on da’voga sukut qilganlar. Lekin sukut tasdiqlash emasdi. Ibrohim 

alayhissalom uni quyidagi so‘zlar bilan mot qildi: 

 

öΝs9r&

 

ts?

 

’n<Î)

 

“Ï%©!$#

 

¢l!%tn

 

zΝ↵Ïδ≡tö/Î)

 

’Îû

 

ÿ⎯ϵÎn/u‘

 

÷βr&

 

çµ9s?#u™

 

ª!$#

 

šù=ßϑø9$#

 

øŒÎ)

 

tΑ$s%

 

ãΝ↵Ïδ≡tö/Î)

 

}‘În/u‘

 

”Ï%©!$#

 

⎯Ç‘ósãƒ

 

àM‹Ïϑãƒuρ

 

tΑ$s%

 

O$tΡr&

 

⎯Ä©óré&

 

àM‹ÏΒé&uρ

 

(

 

tΑ$s%

 

ãΝ↵Ïδ≡tö/Î)

 

 χÎ*sù

 

©!$#

 

’ÎAù'tƒ

 

ħôϑ¤±9$$Î/

 

z⎯ÏΒ

 

É−Îô³yϑø9$#

 

ÏNù'sù

 

$pκÍ5

 

z⎯ÏΒ

 

É>Ìøóyϑø9$#

 

|MÎγç6sù

 

“Ï%©!$#

 

txx.

 

3

 

ª!$#uρ

 

Ÿω

 

“ωöκu‰

 

tΠöθs)ø9$#

 

t⎦⎫ÏϑÎ=≈©à9$#

 

∩⊄∈∇∪