Microsoft Word qishloq xo'jaligi mashinalari

2-jadval
Qabul
qilingan
uyalar
oralig‘i,
sm
Q atorlar oralig‘ining kengligi, sm
30
40
50
60 
| 
70
80
Bir gektar ekiladigan urug‘lar soni, dona
5
666667
500000
400000 333333 285714 250000
10
333333
250000
200000 166667 142857 125000
15
222222
166667
133333 111111
95238
83333
20
166667
125000
100000
83333
71429
62500
25
133333
100000
80000
66667
57143
50000
30
111111
83333
66667
55556
47619
41667
35
95238
71429
57143
47619
40816
35714
40
83333
62500
50000
41667
35714
31250
45
74074
55556
44444
37037
31746
27778
50
66667
50000
40000
33333
28571
25000
282

---

1-jadval asosida tanlangan diskdan foydalanishda uyalar 
oralig‘ining o‘zgarish chegarasi ham kеltirilgan. Ushbu chеgara 
doirasida kеrakli oralig‘ni ta’minlash uchun diskni aylantirish 
tеzligini to‘g‘ri tanlash lozim bo‘ladi.
Bir - biriga yopishib qoladigan urug‘lar diskka uzluksiz tushib 
turishini ta’minlash maqsadida disk sirtiga kurakchalar o‘rnatilgan 
bo‘ladi. Disk bilan birgalikda aylanadigan kurakcha uchun 
korpusda yo‘lakcha o‘yilgan. Agar kurakchasiz disk o‘rnatilishi 
kerak bo‘lsa, yo‘lakchadagi o‘yiqni to‘ldirib qo‘yish kerak (u yerga 
maxsus qistirmani zichlab tiqib qo‘yish lozim).
Sеlеktor (nazoratchi)ni sozlash. Seyalkani ishga tayyorlashda 
eng muhim ishlarning biri sifatida selektorni to‘g‘ri o‘rnatish 
hisoblanadi (158-rasm).
а) 
в) 
d)
158-rasm.
Sеlеktor ishidagi vaziyatlar sxеmasi:
1-disk; 2-so‘rilgan urug‘; 3-turtkich; 4- diskdan urug‘
ajratiladigan joy; 5-urug‘dan b o ‘shatilgan teshik.
Turtkich (3) urug‘o‘lchamiga mos o‘rnatilsa, ajratish joyi (4) 
ga bitta urug‘ keltiriladi (158 a-rasm). Turtkich (3) urug‘ga yaqin 
o‘rnatilsa, urug‘ni tushirib yuboradi; s-agar turtkich (3) urug‘dan 
uzoqroq o‘rnatilsa, so‘rilgan urug‘larning ikkalasi ham ajratish 
joyiga keltiriladi (158-d-rasm).
Ayrim vaziyatlarda ajratuvchi disk teshigiga bitta emas, ikkita 
urug‘ so‘rilib qolishi mumkin, ya’ni uyaga bitta emas, ikkita urug‘ 
ekiladigan bo‘ladi. Har bir teshikka faqat bitta urug‘ yopishishini 
selektor ta’minlaydi.
283

---

Sеlеktor tishini so‘ruvchi tеshikka nisbatan joyini, holatini
o‘zgartirish uchun 1, 2, 3, 4 , ...........30 raqamlar yozilgan shkalali
tirak o‘rnatilgan. Sozlash richagini katta raqamlar tomon surib 
qo‘yilsa, sеlеktor tishi so‘ruvchi tеshikdan uzoqlashadi.
Normal holatda sеlеktor tishi tеshikka yopishgan bitta urug‘ga 
tеgmaydigan qilib o‘rnatiladi. Agar ayrim tеshikga ikkita urug‘ 
yopishgan bo‘lsa, sеlеktor yonidan o‘tib kеtayotganida bittasi 
tushib kеtadi. Agar sеlеktor tishi me’yoridan yaqinroq joylashtirilsa 
tеshikka bitta urug‘ yopishgan bo‘lsa ham, uni tushirib yuborishi 
mumkin. Natijada, urug‘ siyrak ekiladi.
Demak, selektorni ekilayotgan urug‘larning o‘lchamlarga mos 
qilib o‘rnatish kerak bo‘ladi.
Selektorni sozlash uchun traktorga osilgan seyalka ramasi 
ko‘tarilib, g‘ildiraklar yerga tegmaydigan qilinadi va ventilator 
to‘liq ishga tushiriladi. Ekish apparatini orqa tomonidagi klapan 
ko‘tarilib, disk ko‘rinadigan qilinadi. Urug‘ qutisiga urug‘ solinadi 
va seyalka g‘ildiraklarining birini qo‘lda aylantirib selektor 
richagini, diskka yopishgan bir dona urug‘ ko‘rinmaguncha shkala 
bo‘ylab surish kerak bo‘ladi. Keyin dala sharoitida urug‘ ekiladi. 
Dalada ham seyalka orqasida yurgan odam disk ko‘rinadigan joyida 
qo‘shaloq urug‘ yoki bo‘sh teshik ko‘rinishini kuzatadi. Agar 
qo‘shaloq urug‘ yoki bo‘sh teshik ko‘rinsa, 
A
richagini yanada 
surish kerak.
Turtkichni o‘rnatish. Aylanayotgan disk yopishgan urug‘ni 
vakuum ta’sir qilmaydigan joyga keltirganda, urug‘ o‘z og‘irligi 
bilan diskdan ajralib, pastga, ya'ni ekkich tomonga tushib ketadi. 
Ammo ayrim urug‘lar yopishgan holatida qolib ketmasligi uchun, 
ya’ni urug‘ni kafolatli tushirish uchun turtkich xizmat qiladi (159- 
rasm). Turtkichning ignasimon uchi teshikka botib urug‘ni tushirib 
yuboradi.
Seyalkani ishlab chiqaruvchi zavod xodimlari turtkichni 
qaysidir o‘simlik urug‘iga moslab o‘rnatib qo‘yadi. Lekin ayrim 
urug‘lar uchun, masalan, qovun urug‘ini ekishda, turtkichni yechib 
olib qo‘yish maqul bo‘ladi.
Ma’lumki, turli tuproq holatini hamda urug‘ning unish 
energiyasini e’tiborga olib, urug‘ni turli chuqurlikka ko‘mish lozim
284

---

bo‘ladi. Mazkur seyalkada bunday muhim ishni aniq darajada 
bajarish uchun maxsus mexanizm xizmat qiladi.