Microsoft Word paygambarlar tarixi 1 ziyouz com doc

3.1. «ASHABUR-RASSI» 
(Quduq egalari) 
«Quduq egalari» qavmi haqida
 
Qur’oni karimning ikki surasida oyatlar nozil bo‘lgan. Biri «Furqon» surasida: 
 
اًﺮﻴِﺜَآ
 
َﻚِﻟَذ
 
َﻦْﻴَﺑ
 
ﺎًﻧوُﺮُﻗَو
 
ِّسﱠﺮﻟا
 
َبﺎَﺤْﺻَأَو
 
َدﻮُﻤَﺛَو
 
اًدﺎَﻋَو
)
٣٨
(
 
ﻼُآَو
 
َلﺎَﺜْﻣﻷا
 
ُﻪَﻟ
 
ﺎَﻨْﺑَﺮَﺿ
 
ﻼُآَو
 
اًﺮﻴِﺒْﺘَﺗ
 
ﺎَﻧْﺮﱠﺒَﺗ
)
٣٩
(
 
«Od, Samud 
(qabilalarini)
 va «quduq egalarini»
(Har ikki oyatning tarjimasida “Quduq egalari”ni Shayx Abdulaziz 
Mansur «Shuayb qavmi» deb izoh bergan. Bu izohda biroz chalkashlik bor.(muallif))
 
 hamda shu oradagi ko‘p 
avlodlarni 
(eslang)
. Barchalariga masallar keltirdik va 
(gap kor qilmagach)
, barchalarini butunlay yo‘q qilib 
yubordik». 
(Furqon, 38-39.)
 
Ikkinchisi
 
Qof surasida:
 
 
ُدﻮُﻤَﺛَو
 
ِّسﱠﺮﻟا
 
ُبﺎَﺤْﺻَأَو
 
ٍحﻮُﻧ
 
ُمْﻮَﻗ
 
ْﻢُﻬَﻠْﺒَﻗ
 
ْﺖَﺑﱠﺬَآ
)
١٢
(
 
ٍطﻮُﻟ
 
ُناَﻮْﺧِإَو
 
ُنْﻮَﻋْﺮِﻓَو
 
ٌدﺎَﻋَو
)
١٣
(
 
ِﺪﻴِﻋَو
 
ﱠﻖَﺤَﻓ
 
َﻞُﺳﱡﺮﻟا
 
َبﱠﺬَآ
 
ﱞﻞُآ
 
ٍﻊﱠﺒُﺗ
 
ُمْﻮَﻗَو
 
ِﺔَﻜْﻳﻷا
 
ُبﺎَﺤْﺻَأَو
)
١٤
(
 
«Ulardan 
(Makka kofirlaridan)
 oldin Nuh qavmi, «quduq egalari», Samud 
(qabilasi)
 inkor qilgan edilar. 
Shuningdek, Od 
(qabilasi)
, Fir’avn 
(qavmi)
, Lutning og‘a-inilari, daraxtzor egalari 
(Shuayb qavmi)
 va 
Tubba’ qavmi ham. Ularning barchalari payg‘ambarlarni inkor etishgach, mening va’dam 
(azobim 
ularga)
 muqarrar bo‘ldi». 
(Qof, 12-14.)
 
mazmunidagi oyatlardir. Bu oyatlarning mazmuniga qaraganda, 
boshqa qavmlar qatori «Quduq egalari» qavmi ham ommaviy jazo bilan halok etilganlar. 
Ibn Jarir at-Tabariyning aytishicha, «Quduq egalari» qavmi «Buruj» surasida aytilgan «olovli choh» 
(«Olovli choh»
Payg‘ambarimizdan oldin o‘tgan ummatlar ichida zolim podshoh buyrug‘i 6ilan imonli kishilarga qattiq azob berilgani, axiri 
ular uchun qazilgan chohga zolimlarning o‘zlari qulagani, choh ichidagi olov mo‘‘minlarni emas, balki ularning o‘zlarini 
kuydirib yuborgani ibrat sifatida bayon etilmoqda. (Abdulaziz Mansur. Qur’oni Karim ma’nolarining tarjimasi. Toshkent. 
2001 y. 590-bet.)
egalaridir. «Olovli choh» voqe’asi Ibn Ishoq va ba’zi olimlarning fikricha, Iso (a.s.)dan keyin sodir 
bo‘lgan. Shunga ko‘ra, ikki oyatning mazmuni ham Ibn Jarirning fikrini rad etadi. 
Ibn Abbos (r.a.)ning fikricha, «Quduq egalari» Samud qabilasi yashagan qishloqlardan birining aholisidir. 
(Ibn Kasir. 
Qisasul-anbiyo. Qohira. 210-bet.)
Mufassirlardan Ikrima aytadi: «Quduq egalari» Yosin Ashoblari bo‘lib, ular Falaj
(Falavja Furot daryosi 
sohilidagi qadimiy qishloq.(Al-Munjid)
shahrida yashaganlar.
 
Mufassirlardan Qatodaning fikricha, Falaj Yamoma qishloqlaridan biridir.
 
Abu Hotim Ibn Abbosdan rivoyat qilishicha, «Quduq egalari» Ozarbayjondagi bir quduq voqeasida ishtirok etgan 
kishilardir. 
(Tafsiri Ibn Kasir. 3-j. 318-319-bet.)
Ikrimaning fikricha, Payg‘ambarlar dafn etilgan bir quduqning nomidir. 
Al-Hofiz «al-Kabir» kitobida, Abul-Qosim ibn Asokir «Tarix» kitobining avvalida shunday rivoyat keltiradi: 
«Ashobur-Rassi (Quduq egalari) Hazur degan makonda yashar edilar. Alloh taolo ularga Hanzala ibn Safvon 
ismli kishini payg‘ambar etib yubordi. Qavm Allohning payg‘ambarini inkor va takzib qildilar. Od qabilasining 
asoschisi bo‘lgan Od ibn Avs ibn Eram ibn Som ibn Nuh ham shu makonda yashar edilar. Od o‘z avlodlarini 
olib Rassdan chiqib ketdi va Ahqof nomli joyga joylashishdi. 
Rassda qolgan va payg‘ambarni takzib qilgan qavm esa ommatan halok etildi. 
Odning Jibrun ibn Sa’d ismli nabirasi o‘z odamlari bilan Damashq shahri o‘rniga joylashdi va shahar barpo 
etib, uni Damashq deb nomladi. Alloh taolo ularga Hud (a.s.)ni payg‘ambar qilib yubordi. Ular ham 
payg‘ambarga imon keltirmay halokatga uchradilar. 
Bu rivoyatdan chiqadigan xulosa shuki, «Ashobur-Rassi» halokati Od qavmi halokatidan uzoq muddatlar 
avval sodir bo‘lgan. 
(Ibn Kasir. Qisasul-anbiyo. Qohira, 210-bet.)

---

Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
87
Abu Bakr Muhammad ibn Al-Hasan an-Naqqoshning rivoyatiga qaraganda, Ashobur-Rassi qavmining bir 
qudug‘i bo‘lib, qavm undan ichishar va yerlarini sug‘orishda ham foydalanishar edi. Qavmning bir chiroyli, 
odobli, adolatli podshohlari bor bo‘lib, qavm undan juda faxrlanishardi.
Taqdirning taqozosi bilan podshoh olamdan o‘tdi. Qavm bu judolikka chidamay, qattiq motam va iztirobda 
bo‘ldilar. Bir necha kun o‘tgandan so‘ng, Iblis alayhil-la’na marhum podshohning suratiga kirib, qavm huzuriga 
keldi va: «Men o‘lmagan edim. Sizlarni sinab ko‘rish uchun bir necha kun g‘oyib bo‘ldim, xolos» - dedi. Qavm 
podshohlarining «o‘lmaganidan» juda xursand bo‘ldilar. 
Iblis ularni: «Men bilan orangizga parda tutib qo‘yinglar. Endi men abadiy o‘lmayman!» - deb aldadi. Qavm 
esa bu aldovga uchib, «abadiy o‘lmaydigan podshoh»ga sig‘ina boshladilar. 
Alloh taolo ularga Hanzala ibn Safvonni payg‘ambar qilib yubordi. U, parda orqasida o‘tirgan va qavmni 
o‘ziga ibodat qilishga chorlagan odam qiyofasidagi Iblis ekanligini, unga emas, balki yolg‘iz Allohga ibodat 
qilish lozimligini aytib, qavmni imonga da’vat qildi.
Kofir qavm esa Allohning payg‘ambariga itoat etish, Iblisdan yuz o‘girish o‘rniga, payg‘ambarga dushmanlik 
qildilar va uni o‘ldirib, quduqqa tashladilar. 
Ana shundan so‘ng, ularni sug‘orib, bog‘larini yashnatib turgan quduq suvi to‘xtadi, suvsizlikdan bog‘lar, ekinlar quridi 
va nihoyat odamlar ham tashnalikdan xarob bo‘ldilar. Obod shahar vayron bo‘lib, odamlar o‘rnini jinlar va vahshiy 
hayvonlar egalladi. Insonlarning shodlik qichqiriqlari o‘rnini vahshiy hayvonlarning o‘kirishlari qopladi. 
(Ibn Kasir. Qisasul-
anbiyo. Qohira, 211-bet.)
Ibn Jarir at-Tabariy Ibn Ishoq orqali Muhammad ibn al-Quraziydan shunday hadis rivoyat qilgan: 
«Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilar: