|
Kutubxonachi.uz
17
Kassandra-embrionning signaliga qanday munosabatda bo‘lish kerakligini kim aytib bera oladi. Ota-
onalar qanday yo‘l tutishlari kerak? Kassandra tamg‘asiga taqdiri azalning darakchisi deb qarash
kerakmi? Yoki aksincha, uni umuman xayoldan chiqarib tashlash lozimmi? Qo‘l siltash kerak, vassalom,
oradan ikki haftacha vaqt o‘tgandan so‘ng, ayniqsa, kechalari homilador ona tinchgina uxlayotgan
paytda miltillab turadigan g‘alati nuqta yo‘qoladi, o‘z-o‘zidan so‘nadi, vassalom. Xudo xohlasa, unutiladi
ham.
ha, ehtimol shundaydir. Lekin shunga qaramasdan buni eslashadi, ha, bola oy-kuni yetgach,
tug‘ilgandan so‘ng ota-onalar xohlashadimi-yo‘qmi haligini eslashadi. Keyinchalik, ehtimol, bu esda ham
qoladi, bolalikda, onaning taqdirida, oilaning hayotida har xil mushkul vaziyatlar ro‘y berishi mumkin,
va har gal Kassandra tamg‘asining signallarini eslaganda yurak orqaga tortib ketadi va muvaqqat rangli
dog‘ haqida xilma-xil fikrlar esga kelib, qancha-qancha savollar tug‘iladi. Shunisi qiziqki, bu belgi nima
uchun ularning bolalariga, shu ayolning bolasiga to‘g‘ri keldi, deb o‘ylab qolasan kishi. Bunday belgi
boshqa onalarda ham bo‘ldimikin, agar bo‘lgan bo‘lsa, ular ham buni hammadan va o‘zlaridan
yashirishadimi, esga olmaslikka, aql bovar qilmaydigan bir hodisa sifatida unutishga harakat qilishadimi?
Bola ham qandaydir yo‘llar bilan, elas-elas tush ko‘rganday bu haqda shubhalana boshlasa-chi va bu
narsa umuman bolaning ruhiyatida aks etadimi?
Bu esa savollar va shubhalarning birinchi to‘lqini, xolos. Bundan buyon ular tobora ko‘payib,
murakkablashib boraveradi. Nahotki ota-onalar o‘zlari haqida, o‘zlarining bevosita va bilvosita gunohlari
to‘g‘risida o‘ylashmasa? Ehtimol ular — ona ham, ota ham hammasida ayblidirlar? Eng og‘iri, eng
mushkuli shudir, chunki o‘zini ayblashdan qiyin azob yo‘q. Mana shu o‘rinda o‘z-o‘zidan eng qiyin savol
tug‘iladi — nima uchun xuddi shu ota-onalarning pushtlari falokat signallari bera boshladi, buning sababi
nimada — ota-onalar xuddi ana shu haqda o‘ylaydilar. Embrionni shu ahvolga solgan xilma-xil omillarni,
ya’ni o‘zlarining biologik individlar sifatidagi xatti-harakatlarinigina emas, shu bilan birga shaxsiy
turmushlari, jamiyatdagi hayotlari bilan bog‘liq hamma narsalarni — ijtimoiy ahvoli, da’vo-talablari,
nafsoniyatlari, maslak-e’tiqodlari: kishining hayotini tarkib toptiradigan va larzaga soladigan jamiyki
tushunchalarni, inchunin adolat nima, adolatsizlik nima, yaxshi nima, yomon nima degan tushunchalarni
ham eslashga majbur bo‘ladilar.
Hayotdagi o‘ta xilma-xil jihatlarning ana shunday o‘zaro bog‘liqligining boisi shundaki, pushtning
paydo bo‘lishi Makon va Zamondagi markaziy voqea, tabiat arxetiplarida tarixning mevasidir.
Kassandra-embrion o‘ta o‘tkir ichki sezim (intuitsiya)ga, zamonning qanday bo‘lishini oldindan sezish
xususiyatiga ega. Shu bois embrion impulslarini tushunib yetish birinchi galda o‘zimizdan tashqarida va
o‘z ichimizda pala-partish barpo qilayotgan dunyomizning mazmunini anglab yetish demakdir. Shu
ma’noda Kassandra tamg‘asi, ehtimol, voqealikning mohiyatiga yangidan kirib borishga, ilgarilari biz
uchun qatag‘on bo‘lgan sirni tahlil qilishga turtki sifatida Tangri Taoloning inoyati ila kashf etilgandir.
Va har bir kishi o‘z tushunchalariga qarab va qalb amriga ko‘ra xulosa chiqarishga erklidir.
Shu o‘rinda ana shu huquqdan foydalanib, orbital stantsiyada turib kuzatishlar olib borar ekanman,
men — samoviy rohib Filofey — so‘z so‘rayman. Sayyoradoshlarimga murojaat qilayotirman. Yaratuvchi
tomonidan bizga ato qilingan hayotning mazmun-mohiyati hurmati, biz yashab turgan dunyoga
endigina kelayotgan kassandra-embrionning zamon oxir bo‘lishidan nishona bera boshlashiga sabab
nima ekanligi haqida fikr yuritaylik.
Bu masala yuzasidan har xil farazlar bo‘lishi mumkin. Mening ham o‘z fikrlarim bor. Kosmik
stantsiyaning takomillashgan asbob-uskunalari turli qit’alarda turli vaqtlarda olib boriladigan televizion
ko‘rsatuvlarni qabul qilishga imkon beradi. Optik asboblar Yer yuzasining turli nuqtalaridan hamma
narsalarni turli shakllarda ko‘rsatib turibdi. Men yerliklarning kundalik hayotlarini kuzatib turibman, agar
men Yerda bo‘lganimda edi, bunchalik keng manzarani ko‘ra olmagan bo‘lur edim. Men shunchaki
kuzatuvchi emasman, mening dasturim ham kosmosni, ham Yerni qamrab oladi, men hozirgi va bo‘lajak
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
