Microsoft Word O'quv qo'llanma

Nano nima? 
Keyingi o‘n yillikda jahon jamoatchiligi lug‘at boyligiga 
«nano» so‘zi kirib keldi. Xo‘sh, «nano» nima? Qisqa qilib aytganda, nano 
milliarddan bir qismdir. 
Nanotexnologiya tushunchasi uchun tugal va aniq ifoda yo‘q, ammo mavjud 
mikrotexnologiya asosida bu o‘lchamlarni nanometrdagi texnologiya deb yuritish 
mumkin. Shuning uchun mikrodan nanoga o‘tish bu moddani boshqarishdan 

---

88
atomni boshqarishga o‘tish demakdir. Sohaning rivoji deganda esa asosan uchta 
yo‘nalish tushuniladi: 
—
o‘lchami atom va molekulalar o‘lchamlari bilan solishtirarli darajadagi elektron 
sxemalarni tayyorlash; 
—
nanomashinalarni loyihalash va ishlab chiqish; 
—
alohida atom va molekulalarni boshqarish va ulardan alohida mikroob’ektlarni 
yig‘ish. 
Bu yo‘nalishdagi izlanishlar ancha vaqtdan buyon olib borilmoqda. 1981 
yilda tunnelli mikroskop yaratilib, alohida atomlarni ko‘rish mumkin bo‘ldi. 
Shundan buyon texnologiya sezilarli takomillashtirildi. Bugun bu yutuqlarni 
kundalik hayotda ishlatamiz: lazerli disklarni ishlab chiqarish, jumladan, DVD 
disklardan nanotexnologik usulsiz foydalanish mumkin emas. 
Soha taraqqiyotidagi asosiy bosqichlarni bir eslab ko‘raylik. 
1959 yil 
Nobel mukofoti sohibi Richard Feynman kelajakda alohida atomlarni boshqarib, 
odam har qanday moddani sintez qilishi mumkinligini bashorat qildi. 1981 yil. 
Binig va Rorer tomonidan moddalardan atomlar darajasida ta’sir qila oladigan 
skanerlovchi tunnel mikroskopning yaratilishi. 1982-85 yillar sistemalarda atomar 
aniqlikka erishildi. 1986 yil atom quvvatli mikroskop yaratilib, u tunnel 
mikroskopidan farqli ravishda har qanday, masalan, tok o‘tkazmaydigan material 
bilan ham ta’sirlasha oladi. 1990 yil alohida atomlarni boshqarishga erishildi. 1994 
yil sanoatda nanotexnologik usullarning qo‘llanila boshlanishi.