Microsoft Word O'quv qo'llanma

80 – rasm. Elementlarning yadro tuzilishi 
Tizimli tahlil o‘zida murakkab muammolarni o‘rganish va hal etish 
metodologiyasini kasb etadi. 
 
Tizimli tahlil
– bilish (o‘rganish) ning ilmiy usuli bo‘lib, o‘zgaruvchilar yoki 
tadqiq qilinayotgan tizim elementlari orasidagi strukturaviy munosabatlarni 
o‘rnatish ketma-ketligidir. U umumilmiy, eksperimental, tabiiy-ilmiy, statistik, 
matematik usullar majmuiga tayanadi. 
Tizimli tahlil kompyuter texnologiyalarini rivojlanish davrida paydo bo‘lgan. 
Uning qo‘llanalishi ko‘p hollarda murakkab muammolarni (masalalarni) hal 
etishda informatsion texnologiyalarning imkoniyatlari bilan belgilanadi. 
N.N.Moiseev tizimli tahlilga quyidagicha ta’rif bergan: Tizimli tahlil – texnik, 
iqtisodiy, ekologik va boshqa murakkab tizimlarni informatsion texnologiyalarni 
qo‘llashga asoslangan usullar majmuasidir. 
Tizimli tadqiqotlar natijalari sohaga oid muammolarni bartaraf etishga 
qaratilgan bo‘ladi. Barcha mavjud muammolar quyidagi uchta sinfga bo‘linadi: 

---

206

Yaxshi shakllangan (
well-structured
) , yoki miqdoriy jihatdan shakllangan 
muammolar; 

Kuchsiz shakllangan (
ill-structured
) , yoki aralash muammolar, sifatli 
(yaxshi o‘rganilgan) elementlari bilan birga kam o‘rganilgan, noaniq 
jihatdari mavjud elementlarga ega muammolar; 

Shakllanmagan (
unstructured
) , muhim resurslar, belgilar va 
xarakteristikalar, umuman noma’lum bo‘lgan jihatlari mavjud muammolar; 
81-Rasm 
 
Tizimli tahlil usullari tahlilning keyingi etaplariga, asosan, model tuzishga 
(shakllantirishga) , albatta, yordam berishi kerak. Eng keng tarqalgan usullar 
quyidagi tamoyillarga asoslanadi: belgilarni aniqlash; muammoning dolzarbligini 
belgilash; maqsadni aniqlash; tizim tuzilishi va uning nuqsonli elementlarini 
aniqlash; tuzilma imkoniyatlarini aniqlash; muqobil variantlarni aniqlash va 

---

207
baholash; muammo yechimini tuzish; yechimning tan olinishi; amaliy tadbig‘ini 
baholash