Microsoft Word nurul yaqin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
19
 
 
RASULULLOHNING OSHKORA DA’VATGA O’TISHLARI 
 
Mushriklarning tahdidi kuchayib ketganligi sababli rasululloh qurayshning katta 
yig‘inlarida oshkora da’vat olib bormadilar. Musulmonlar pinhona ibodat qilishar, 
nomozlarini ko‘pincha Makkaning tog‘lariga chiqib, pana-pastqamda o‘qishardi. Ularning 
soni o‘ttizdan oshganda rasululloh hammalarini bir joyga jamlab, din ahkomlarini 
o‘rgatishlari va yo‘q-yo‘riq ko‘rsatishlari zarur bo‘lib qoldi. Shu maqsadda birinchilar 
qatori islom diniga o‘tgan Arqam ibn Abu Arqamning hovlisiga yig‘ildilar. Shu paytgacha 
Hijr surasining: "Senga buyurilganini oshkora o‘rtaga tashla, mushriklar bilan teng 
bo‘lma", degan 94-oyati nozil bo‘lguncha maxfiy ish tutilgan edi. Bu oyat kelgach, 
rasululloh Ollohning va’dasi va yordamiga ishonib, oshkora da’vatga o‘tdilar. Sarvari 
olam Safo tog‘iga chiqib: "Hoy Fihr jamoasi, hoy Adi jamoasi!" — deya butun quraysh 
xalqini chaqirdilar, ba’zi urug‘ va jamoalarga odam yubordilar, hamma jam bo‘lgach: 
"Agar hozir sizlarga tog‘ning orqasida Makkaga hujum qilish uchun otliq qo‘shin poylab 
turibdi, desam ishonasizlarmi?" — deb so‘radilar. Odamlar: "Ishonamiz, shu paytgacha 
sening yolg‘on gapirganingni hech kim eshitmagan", deyishdi. Rasululloh: "Men sizlarni 
Ollohning qattiq azobidan ogohlantiradigan payg‘ambarman", dedilar. Odamlarning 
orasida turgan Abulahab ibn Abdulmuttalib: "He, o‘l-e, bizni shu gapga chaqirdingmi?" 
— dedi g‘azablanib. Parvardigor bu odam to‘g‘risida Tabbat surasida: "Abulahabning ikki 
qo‘li shol bo‘lib qolsin! Shol bo‘lishi muqarrar! Mol-mulki va yig‘ib-tergan narsalari 
asqotmaydi, u lovullab turgan do‘zaxga tushadi. Uning o‘tin tashiguvchi xotini ham 
lang‘illagan do‘zaxga tushadi, uning bo‘yniga gattiq o‘rilgan arqon solinadi", deydi. O’tin 
tashish deyilishida bu ayolning so‘zamol, ig‘vogarligi ko‘zda tutilgan, chunki u ayollar 
yig'ilgan joylarda Payg‘ambar alayhis-salom haqida har xil uydirmalarni to‘qib-chatib, 
tarqatib yurardi. Shundan so‘ng Olloh Shuaro surasida: "Hesh-aqrabolaringni ogohlantir" 
degan oyatni nozil qildi. Bu oyat rasulullohning qarindosh-urug‘lari Abdumonof avlodi 
bo‘lmish Hoshim, Navfal, Abdushams jamoasiga taalluqli edi. Shu suraning 215-216-
oyatlarida Parvardigor: "Senga ergashgan mo‘minlarni qanoting ostiga ol. Hesh-
aqrabolaring da’vatingdan bosh tortishsa, men sizlarning qilmishinglardan bezorman 
degin", deya ta’kidlaydi. Rasululloh darrov harindosh-urug‘larini yig‘ib: "Elchi hech 
qachon o‘z odamlariga yolg‘on gapirmaydi. Xudo haqqi maboda men boshqalarga 
yolg‘on so‘zlaganimda ham sizlarga yolgon aytmayman, boshqalarni aldaganimda ham 
sizlarni hargiz aldamayman. Yakkayu yagona Ollohning nomi bilan qasam ichib 
aytamanki, men butun insoniyatga, xususan, sizlarga Xudo yuborgan elchiman. 
Ollohning nomi bilan qasam ichib aytamanki, xuddi uyquga ketgandek o‘lasizlar, 
uyg‘ongandek tirilasizlar, qilmishinglar uchun hisob berasizlar, yaxshiliklar uchun 
mukofotlanasizlar, yomonliklar uchun jazolanasizlar. Qarorgohinglar abadiy jannat yoki 
do‘zax bo‘ladi", dedilar. Bu gaplardan yig‘ilganlar qattiq ta’sirlandilar. Faqat birgina 
amakilari Abulahabning tosh diydasi yumshamadi. Muhammadga butun arab xalqi qarshi 
qo‘zg‘almasidan oldin uni bu yo‘ldan qaytarish kerak. Agar uni odamlarga tutib 
bersanglar kamsitilgan bo‘lasizlar, tutib bermasanglar arablar birlashib, bizga urush 
ochadi", dedi u jazavasi tutib. "Xudo haqqi, toki tirik ekanmiz Muhammadni himoya 
qilamiz", dedi Abutolib. Yig‘ilganlar shu qarorga kelib tarqalishdi. 
Rasululloh oshkora da’vatga o‘tganlaridan keyin quraysh qabilasida to‘rt odam yig'ilsa, 
u kishining ustidan kuladigan, haqoratlaydigan bo‘lishdi. Maboda ko‘cha-kuyda ko‘rib 
qolishsa: "Abu Kabshaning o‘g'li nuqul osmondan keladi-ya. Nimasiga ishonarkin", deya 
masxara qilishardi. Sarvari olam esa bunga javoban: "Xudo haqqi, sizlar bobokalonimiz 

---

Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy