Microsoft Word Номозов Н. Н. doc



Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/34
Sana21.02.2022
Hajmi0,69 Mb.
#48780
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   34
Bog'liq
@rustili onlayin rus tili qollanma

 
113. Прошедшее время. Ўтган замон феъли
Ўтган замон феъли шахсга нисбатан бир хил бўлса ҳам, бироқ род
жиҳатидан уч хил (мужской род, женский род, средний род) бўлади. 
Единственное число. Бирлик 
Мужской род 
я (ты, он) 
читал 
мыл 
Женский род 
я (ты, она) 
читала 
мыла 
Средний род 
оно 
читало 
мыло 
Множественное число. Кўплик 
Мы (вы, они) 
читали 
мыли 
Ўтган замон феълининг негизи кўпинча ноаниқ форма негизи билан бир 
бўлади, масалан: 
Ноаниқ форма 
Ўтган замон 
горе-ть 
горе-л 
жа-ть 
жа-л 
писа-ть 
писа-л 
плака-ть 
плака-л 
114. Виды глаголовФеъл турлари
Феъллар иш ҳаракатнинг тамом бўлганнини, тугаллангангини, бир карра 
бўлиб ўтганини ёки тамом бўлмаганини, давом этаётганлигини англата олади. 
Биринчи турдаги феъллар совершенный вид феъллари, иккинчиси эса 
несовершенный вид феъллари дейилади, масалан: 


Несовершённый вид 
Совершённый вид 
читать 
прочитать (ўқиб бўлмоқ) 
писать 
написать (ёзиб битирмоқ) 
Тугалланмаган турдаги феъллар уч замога, яъни ҳозирги замон, ўтган 
замон ҳам келаси замонга эга; тугалланган турдаги феъллар икки замон 
формасига эга: ўтган замон ва келаси замон. Ҳозирги замонда ишлатилмайди. 
Содда, туб феъллар, яъни бошқа феъллардан ясалмаган, кўшимчасиз 
феъллар, одатдагидек, тугалламаганликни англатувчи феълларга киради. Баъзи 
бир туб феъллар, масалан: решить, бросить, дать, купить ва бошқалар маъно 
жиҳатидан тугаллаганликни англатувчи феъллар қаторига киради. 
Содда, туб феъллардан олд қўшимчалар ёрдами билан тугалланган 
феъллар ясаш мумкин, масалан: тугалланмаганликни англатувчи писать 
феълидан олд қўшимчалар ёрдами билан қуйидаги феълларни тузмоқ мумкин: 
написать (ёзиб қўймоқ, ёзиб бермоқ), записать (ёзиб олмоқ), переписать 
(кўчириб ёзмоқ), надписать (устига ёзмоқ), подписать (қўл қўймоқ, остига, 
охирига ёзиб қўймоқ) ва ҳоказо. 
- ну суффикси воситаси билан тугалланганликни ҳосил қилади, масалан:
Несовершённый вид 
Совершённый вид 
толкать (туртмоқ) 
толкнуть (туртиб юбормоқ) 
кричать (қичқирмоқ) 
крикнуть (қичқириб юбормоқ) 
Тугалланганликни англатувчи феъллардан –ыва, -ива суффикслари ёрдами 
билан тугалланмаганликни англатувчи феъллар ясалади, масалан: 
Совершённый вид 
Несовершённый вид 
записать (ёзиб олмоқ)
записывать (ёзмоқ) 
переписать (кўчириб ёзиб, бўлмоқ) 
переписывать (кўчириб ёзмоқ) 
окончить (тамом қилиб қўймоқ) 
оканчивать (тамомламоқ) 
Тугалланганликни англатувчи феъллардан олдин турли олд қўшимчалар 
қўлланиши мумкин, масалан: 
Олд 
қўшимчалар 
Несовершённый вид 
Совершённый вид 
при- 
шить (тикмоқ) 
пришить (тикиб кўймоқ) 
про- 
читать (ўқимоқ) 
прочитать (ўқиб чиқмоқ) 
с 
делать (қилмоқ) 
сделать (қилиб қўймоқ) 
на 
писать (ёзмоқ) 
написать (ёзиб қўймоқ) 
по 
чинить (тузатмоқ) 
починить (тузатиб қўймоқ) 
115. Будущее времяКеласи замон
Келаси замон будущее простое время - келаси замон содда феъли ва 
будущее сложное время-келаси замон қўшма феъли бўлиб, иккига бўлинади. 


Келаси замон феълларининг ишлатилиши феълларнинг тугалланган ва 
тугалланмаганлигига боғлиқ: Я прочитаю, ты прочитаешь, он прочитает; мы 
прочитаем, вы прочитаете, они прочитают каби. 
1.Будущее простое время. Содда келаси замон 
Лицо. Шахс 
Единственное число 
Бирлик 
1е 
Я приду 
напишу 
2-е 
ты придешь 
напишешь 
3-е 
он придёт 
напишет 
Лицо. Шахс 
Множественное число. Кўплик 
1е 
мы придём 
напишем 
2-е 
вы придёте 
напишите 
3-е 
они придут 
напишут 
2.Будущее сложное время. Қўшма келаси замон 
Лицо. Шахс 
Единственное число 
Бирлик 
1е 
Я буду читать, писать 
2-е 
ты будешь читать, писать 
3-е 
он будет читать, писать 
Лицо. Шахс 
Множественное число. Кўплик 
1е 
мы будем читать, писать 
2-е 
вы будете читать, писать 
3-е 
они будут читать, писать 
116. Наклонения глаголаФеъл майиллари
Рус тилида феъллар уч майлга бўлинади: 
1) изъявительное наклонение-аниқлик майли; бу майл иш - ҳаракатнинг уч 
замондан бирига тааллуқли эканлигини билдиради (феъл мавзусида ёзилган). 
2) повелительное наклонение-буйруқ майли; бу майл тингловчи томонидан 
бажарилиши зарур бўлган иш ҳаракатни англатади (қаранг: повилительное 
наклонение
3) условное наклонение-шарт майли; бу майл бирор иш-ҳарактнинг маълум шарт 
билан бажарилишини англатади (қарангусловное наклонение) 

Download 0,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish