Microsoft Word noanaviy energiya manbalaridan foydalanish istiqbollari

keskin  kamayib  bormoqda, shu  bilan  birga  organik  yoqilgilarni  yoqishda  ko’p  

miqdorda  kuyindi mahsulotlari  chiqib  atrof  muhitni  ifloslantiradi. Shuning  uchun elektr  

energiyasini olishda  alternativ  energiya  manbalaridan  foydalanish  kengayib  bormoqda . 

Respublikamiz  sharoitida  bunday  energiya zaxiralariga  quyosh, shamol   va  bioenergiyani 

kiritish  mumkin . Insoniyat  kopdan buyon shamol  energiyasidan  foydalanib  kelmqda .  

Hozirgi   fan-tehnika  yutiqlari va  tehnologiyalari   shamol anergiyasi  yordamida  elektr 

energiyasi  olish  imkonini bermoqda. Xozirda yer  yuzida  170 trln  kvt.s  energiya   bera  

oladigan  shamollar  mavjud .  Bunday tok  manbalari  ayniqsa  asosiy   elektr  tarmoqlaridan  

olisda   joylashgan  istemolchilar  uchun  juda  qulay   bo’ladi.  Lekin  shamol  elektr  

stansiyalarining  narhi  arzon  amas ,  uning qanotlari  qushlar va xashoratlarning  erkin  

uchishiga  xakaqit  beradi , sho’vqin  bilan  ishlayd,  radio-telealoqalarga  pomehlar   xosil qiladi, 

yana  shomol  doim bir xil  barqaror  bolib  turmaydi, yoki  juda  kuchli  bolib,  qurilmalarni  

vayron  qiladi . Shamol  elektrostansiyalari  xozirda  dunyo  boyicha  44000 mvt  quvvatga  

egadir . Shamol  elektrostansiyalari  xozirda  AQSH, KANADA , GERMANIYA, DANIYA, 

INDIYA   davlatlarida katta  quvvatga  ega . 

O’zbekiston  Respubkilasi  shoroitida  quyosh  energiyasidan   foydalanishning  katta  kelajagi  

bor. Quyosh  energiyasi  yerdagi biologik jarayonlarning  asosiy  manbasi  hisoblanadi .  Yerga  

quyosh  nuri tasirida 1 kvadrillion  tonna  o’simlik  o’sib  yetiladi . Quyosh  nuri tasirida  yerda  

uglevodorodlar  zahirasi  yig’iladi . Xozirda   insoniyat  bir yilda  10 0mlrd t . shartli  yoqilg’I  

yoqib yubormoqda  va  ularning  zahirasi  tobora kamayib  bormoqda. Quyosh nurlari esa  xar  

bir  metr kvadrat yer  yuzasiga 1kvtdan ortiq  energiya berib  turadi .  

Quyosh  nurlari  yordamida  energiya  olishning  bir necha  usullari  mavjud. 

 -Fotoekementlar yordamida  elektr energiya olish; 

-Issiqlik  mashinalari  yordamida elektr  energiyasini  olish ; 

-Quyosh  nurlari qizdirgan , yerga tushgan  energiyadan  issiqlik olish –giotermal  energetika ; 

-Quyosh aerostat  elektrstansiyasida , quyosh  nurlari  bilan suvni qizdirib  parga  aylantirish  va  

energiyasidan  foydalanish . 

Xozirgi  kunda  quyosh nurlari   yordamida   elektr energiyasi  olishning  qator kamchiliglari  

mavjud :  

-Katta yer  maydonlari kerak  boladi ; 

-Quyosh  elementlari  doim  toza  bolishi zarur ; 

---

-Quyosh xolatiga  qarab  quyosh  batareyalarining  xolati  o’zgarib turishi  zarur ; 

-Fotoelementlar  doimiy tok  berdi  va uni  transformatsiya   qilib  bolmaydi. 

-Quyosh elementlari quyoshli  paytda  maksimum  quvvattda  islab  turadi ,Kechki  maksimumda 

esa uning  quvati  past  boladi ; 

- Xozirda  fotoelementlarning  narhi  yuqori  bo’lganligidan  quyosh elektrostansiyasiyalaridan 

olingan  elektr  energiyasi  an’anaviy  elektr energiyadan bir necha darajaga qimmat.  

Fan-texnologiya rivoji quyosh energiyasidan olingan elektr energiyaning narxi kamayib 

borishiga olib keladi. Qazilma boyliklarimizning narxi esa yildan yilga oshib boradi. Quyosh 

energiyasidan elektr energiya olishdan tashqari suvni qizdirishda keng qo’llanilmoqda va suv 

qizdirishning eng arzon va samarali yo’li bo’lib qolmoqda. 

Respublikamiz sharoitida bioenergiyadan foydalanib enrgiya olishning katta imkoniyatlari bor. 

Xulosalar 

1.  Respublikamizda elektr energiyasi asosan organik yoqilg’ida ishlab turgan issiqlik 

elektrostansiyalarida olinadi. Organic yoqilg’I (gaz, ko’mir, neft) zaxiralari esa yildan 

yilga kamayib bormoqda va ularni yonish mahsulotlari atrof muhitni ifloslantirmoqda. 

2.  An’anaviy elektr energiya manbalarini ekologik toza noan’anaviy energiya manbalariga 

almashtirish mumkin. 

3.  Ayniqsa quyosh energiyasidan foydalanish yuqori samara berishi mumkin.chunki 

respublikamiz hududida quyosh yilning 300 kunidan ortiq nur sochib turadi va har mkv 

yer yuzasiga 1000 kv.s dan ortiq nurlanish energiyasi yetkazib beradi. Ulardan past va 

yuqori haroratli suv isitish tehnologiyalarida, elektr energiya olishda foydalanish xalq 

xo’jaligimizga salmoqli samara keltiradi. Elektr energiyasi uzilishlarida ishonchli zaxira 

bo’lib qoladi’ 

Foydalanilgan adabiyotlar  

1.  Qlichev SH.I, Muhammadiyev M.M, Avazov R.R  ,,Нетр и возобновляемиые 

источники энергиею ‘’T ,, Fan va texnologiyalar’’ 2010 yil 192 s. 

2.  Эффективное  использование электро энергии .Под. Ред..К. Cмит   Перевод с англ. 

М.Энергоатомиздат.  1981-467с 

 

 

Ilmiy rahbar  Rahmatov Abdug’ani Djumabekovich 

 

 

---