Microsoft Word нмкт маъруза doc

 
Ҳозирги вақтда бундай тизимлар тажрибадан ўтказилмоқда. 
 
19.2. СУЛФАТ КИСЛОТА САНОАТИ ЧИҚИНДИЛАРИ, ВА АТРОФ 
МУҲИТ МУХОФАЗАСИ. 
Сулфат кислота чиқиндилари қўлланиладиган тизим, хом ашё ва 
бошқаларга боғлиқдир. 
1.Қаттиқ олтингугуртни суюлтиришда ҳосил бўлувчи чиқинди -кек; бу 
механик аралашма қум, темир ва олтингугуртдан иборатдир. Унинг таркибида 
айрим ҳолларда 20-30% гача олтингугурт бўлиши мумкин. Хозирги вақтда улар 
ерга кўмиб ташланмоқда. 
2.Суюқ олтингугуртни филтрлашда чиқадиган шлам. Шлам таркибида 1% 
гача олтингугурт бўлади. Улар ҳам ерга кўмилмоқда.
3.H
2
S ва бошқа олтингугуртли бирикмаларни ҳосил қилувчи чиқинди. 
4.Ишлатилган ванадий ва ГИАП –10 катализаторлари. 
Улар ҳам кўмиб юборилмоқда. 
5.Экзотермик жараёнлар иссиқлигидан унумсиз фойдаланиш. Буларни 
барчаси эса атроф - муҳитни ифлосланишига ва сулфат кислота таркибини 
ошишига олиб келмоқда. Келажакда бу чиқиндиларни ёқиб (ҳаммасини бир 
жойга тўплаб), ҳосил бўлган SO
2
дан қўшимча сулфат кислота олиш ГИАП -10 
катализаторидаги ZnO ни эса заводларга юбориб, қўшимча маблағ олиш 
мумкин. Ишлатилган V
2
O
5
катализатордан эса қайтадан фойдаланиш шароити 
тугилиб, буларнинг ҳаммаси пировард натижада, ишлаб чиқарилаётган сулфат 
кислота таннархини пасайтиришга, ишлаб чиқариш маданиятни кўтаришга, 
атроф-муҳитини зарарланишни кескин камайишига ва ижобий холатларга
олиб келади.
 
Таянч сўзлари.
1.Босим остида ишлайдиган сулфат кислота қурилмалари. 

---

84
2.Йирик ишлаб чиқариш қувватига эга бўлган қурилмалар. 
3.Фосфогипс. 
4.Циклик тизим хом-ашё ва махсулотлари. 
Кек. 
Шлам. 
7.ГИАП-10 . 
Назорат саволлари 
1.Сулфат кислотасини циклик тизими қандай асосий бўлимлардан 
иборат? 
2.Циклик тизимда хом-ашёлар сифатида нималар ишлатилади? 
3. Кек ва шлам сулфат кислота олишнинг қайси босқичида хосил бўлади? 
4. Келажакда сулфат кислота ишлаб чиқаришининг қандай усули ривож
топади?