Microsoft Word нмкт маъруза doc

18.3.1.1. БАРБАТЁРЛИ ҚУЮЛТИРГИЧЛАР. 
Б
арбатерлик қуюлтиргич ичи футеровка қилинган, пўлатдан ясалган 
горизонтал цилиндирик аппаратдан иборат бўлиб, икки вертикал тўсиқ билан 
тўсилган ва уч камерадан ташкил топгандир, Кучсиз 60-70% ли сулфат кислота 
3-камерага берилиб, 93-94 % гача қуюлтирилган сулфат кислота биринчи 
камерадан чиқазиб ташланади. Сулфат кислотаси 3-камерадан 1-камерага, 
тўсиқлар ичига ўрнатилган ички канали орқали оқиб ўтди. Юқори (800-900
0
С) 
хароратга эга бўлган ёқилғи газлари 1-камерадан, аксинча, 3-камерага 
қувурлар, тирсаклар орқали ўтиб, кислотага туширилган барбатер орқали 
сулфат кислотаси билан бевосита учрашиб, ўз иссиқлигининг кислотага бериб, 
уни буғлатади. Шу вақтда қисман сулфат кислота буғи ва тумани ҳам ҳосил 
бўлади: буларни ушлаш учун барбатерли қуюлтиргичдан чиққан ўчоқ гази нам 
электрофилтрга юборилади. Шуни таъкидлаш керакки, бундай қурилмалар 
нисбатан содда тузилишига эга бўлсада, бу ерда қуюлтирилган сулфат кислота 
қисман бўлсада ёқилғи газлар таркибидаги органик ва бошка бирикмалар билан 
ифлосланиши мумкин. 
18.3.1.2. ВЕНТУРИ ҚУВУРЛИ ҚУЮЛТИРГИЧЛАР. 
Б
ундай қуюлтиргичларда кучсиз сулфат кислота қайноқ 800-900
0
С 
хароратдаги ўчоқ гази билан пуркагич орқали аралаштирилиб берилганлиги 
учун, у майда томчиларга айланади. Бу эса уни тезда буғланишига ёрдам 
қилади. Ундан ташқарисига совуқ сув берилиб, у эса қурилманинг девори 
орқали бу томчиларнинг ўта қизишидан сақлайди, натижада туман деярли 
ҳосил бўлмайди.
 

---

82
 
18.3.2. ИССИҚЛИКНИ БИЛВОСИТА УЗАТИШ ҚУРИЛМАЛАРИ. 
Б
уларга ташқаридан иссиқлик берилиб кучсиз сулфат кислотани 
қуюлтириш қурилмаси - дефлегматорлик қурилмалар киради. Чўяндан 
қилинган ўчоққа ҳаво билан табиий газ берилади. Ўчоқни ичига 96-98% ли 
сулфат кислотаси солинган реторта жойлаштирилган. Ретортадан чиқаётган 
сулфат кислота ва сув буғлари аралашмаси дефлегматор пастига кўтарилади. Бу 
ерда сулат кислота буғлари конденсацияланиб, ретортага оқиб тушади. У ердан 
ошиқча сулфат кислота омборга юборилади. Сув буғлари эса деярли тоза ҳолда 
дефлегматор тепасидан чиқазиб юборилади.
Таянч сўзлари 
1.Кучсиз сулфат кислотасининг –куюлтириш турлари. 
2.Олеум. 
3.Азеотроп аралашма. 
Буғлатиш усули билан концентрациялаш. 
Иссиқлик сарфи бандлари. 
Буғлатиш қурилмалари турлари. 
Иссиқликни бевосита узатиш қурилмалари афзалликлари. 
Иссиқликни билвосита узатиш қурилмалари камчиликлари. 
Иссикликни бевосита узатиш турлари. 
Вентури қувирли қуюлтиргичлар. 
Дефлегматорли қуюлтиргичлар.