Microsoft Word нмкт маъруза doc

 
14.5. АМАЛИЙ ОКСИДЛАНИШ ДАРАЖАСИНИ ТЕМПЕРАТУРАГА 
БОГЛИКЛИГИ ДИАГРАММАСИ ХАҚИДА. 
 
Бу боғликлик Х=f(t) диаграммаси (14.2.-расм) ўз ифодасини топгандир. Бу 
ерда адиабата чизиғи дейилади. Чунки олтингугурт икки оксидини олтингугурт 
уч оксидига оксидлаш жараёни адиабатик шароитда, Q = const, яъни иссиқлик 
ташқарига берилмайди ва ташқаридан олинмайдиган шароитда олиб борилади. 
Бундай холатда реакцион иссиқлик шу қатламдан чиқаётган ўчоқ гази 
хароратини оширишга сабаб бўлади. Е нуқтадан чапга қараб горизонтал чизиқ 
ўтказамиз. G нуқтасидан яна ДЕ чизиғига паралел чизиқ ўтказамиз. Бундай 

---

62
чизма чизиш Х = 1 га эришгунча қадар давом эттирилиши мумкин. Бу ерда 
адиабата чизиқлари контакт аппаратидаги қатламлар сонини билдирса, 
горизонтал чизиқлар эса хар бир қатламдан сўнг ўрнатилган иссиқлик
алмашгичлар сонини билдиради. Назарий жихатдан бундай чизиқлар чизиш 
шуни кўрсатадики Х = 1 га эришгунча қадар 24 та қатлам бўлмоғи керак экан. 
Аммо амалиётда қатламлар сони 4 ёки 5дан ошмайди. Бунга сабаб: 1.Хар 
қатламдаги Х нинг ўзгариши секин - аста камайиб боради. 1-қатламда Х
1 
=0,7 
иккинчисида Х
2 
= 0,18 га тенг бўлса, кейингиларида 0,08; 0,07; 003 ва хоказога 
камайиб кетади. 5чи ёки 6чи қатламлардан бошлаб Хнинг миқдори 0 жуда кам 
ўзгарди шунинг учун у деярли ишлатилмайди. 
2.Кўп қатламли контакт аппаратини ишлатиш ва бошқариш анчагина 
қийиндир. Бунинг учун, қатламлар сони 4-5 дан оширилмайди. Бу вақтда бир 
босқичли контакт аппаратларидан амалий оксидлаш даражаси Х = 0,95 - 0,97 га 
эришса, икки босқичли контакт аппаратларидан эса Х = 0,900 - 0,990 га тенг 
бўлади. Бу вақтда оксидланмай қолган SO
2
нинг миқдори 0,001%ни ташкил 
этади. Бундай ўчоқ газини ташлаб юбориш атроф муҳитни захарлашга ва 
қимматбахо SO
2
ни бехуда сарфланиши натижасида олинаётган
сулфат кислота таннархини оширишга олиб келади. Шунинг учун бундай SO
2
ни ушлаб қолиш учун одатда: 
1.Сулфит - бисулфит усулини қўллаш ёки баландлиги 200м.ча келадиган 
мўриларни қўллаш таклиф этилади. Амалиётда 1чи усул кўп жойни ва ишчи 
кучини талаб қилгани учун 2-усул қўлланилади. Лекин бу усул жуда қиммат 
туради. Бу ташланиб кетаётган олтингугурт икки оксидининг фойдаланиш 
коэффициентини ошириш учун олтингугурт 2 оксидини олтингугурт 3 оксидга 
2 босқичли оксидлаш жараёни қўлланилади.