Microsoft Word nizami g?NC?Vi-sirl?R x?Zin?SI. doc

_______________ Milli Kitabxana _______________ 
248 
 
XAİN SOFU İLƏ HACININ DASTANI 
 
1717B.    Sofu elə yedi ki, əlinə düşən ovu, 
               Çırağı da bir gilə yağın möhtacı oldu. 
Yəni  əmanət pulu son qəpiyinədək xərclədi. Keçmişdə başqalarının heyvanı ilə 
qarışıq salmamaq üçün mal-qaranı damğalarmışlar. Bununla bağlı ideomatik ifadə 
yaranmışdır. "Filankəs ovunu elə yedi ki, heç damğa yeri də qalmadı". Şeyx də əlinə 
keçən əmanətilə bu cür davranır. 
1718 B.         Bizim Hacı elə ki, Kəbədən geri döndü, 
                     Öz hindlisi önündə bir Türk kimi göründü. 
Burada "hindli" anlayışı "üzüqaralıq", "Türk" ifadəsi isə "cəsurluq", "tələbkarlıq", 
"öz haqqını tələb edən qüdrət sahibi" ifadələrinin sinonimi kimi işlənmişdir. 
1723 B.         Belimi qırdı mənim o rükn qızılların. 
                      Dözə bilmədim, yedim boynumdadır vəbalın. 
Rükni qızıl - öz xalisliyi ilə  məşhur olan və hökmdar Rükn-əd-Din Deyləmi 
tərəfindən zərb edilmiş qızıl pul. 
1729 B.         Öyüd verdi özünə: - Azca təsəllimiz var, 
                      Dərvişin heç nəyi yox... Heçdən nə almaq olar? 
Doğrudan da, dərvişin itaət və ibadətdən başqa nəyi var ki, ala biləsən?!  
1731 B.         Sofunun boğazından keçən o maldan qalan  
                      Başı halqalı "Mim"lə kufi "Əlif"dir, inan. 
"Mal" anlayışından yalnız "MA" hecası qalıb ki, bu da ərəbcə “yox” "heç" 
deməkdir. Sofunun başı halqalı "Mim"dən və kufi "Əlif"dən savayı verməli heç nəyi 
yoxdur. 
1735B.         Din - əyarlı qızıldır, vermə onu şeytana.  
                     Fəğfurun şərəfini layiq görmə səgbana. 
Fəğfur (baqpur) - Tanrı oğlu. Bu söz Yaxın və Orta Şərqdə Çin imperatorlarının 
ləqəbi olmuşdur. Burada isə şah mənasındadır (prof. R.Əliyev). 
Beytin mənası: Saf qızıl olan dini şeytanlara sofular kimi təslim etmə, ulu şahların 
bilərziyini it saxlayanların əlində xaltaya, midbərə döndərmə! 
1743 B.        Torpaqla qurd dostluğu eləyir daim külək, 
                    Özü yüngül, əli boş, heç nə itirməyəcək.  
Qurd dostluğu - felən düşmənlik. 
1744 B.        Sənin diləklərinin tərəzisi olan zər, 
                    Beş rükət namazının fatihəsinə bənzər. 
Yəni namaz qılanda sən Allahı, peyğəmbəri yox, öz varidatını artırmaq yollarını 
düşünürsən. Bu cur namaz qılmaq,  əslində bütün namazlarının axırına çıxmağın 
deməkdir. 
 

---