Microsoft Word nemis va ozbek tillarida soz birikmalari doc

2.1.6. Sifatdosh + ot 

 

Birikmalarning  bu  tipi  ikkala  tilda  ham  sifat  +  ot  birikmasidan  deyarli  farq 

qilmaydi. Masalan:  

 

Die lösende Aufgabe – hal qilingan masala, 

 

weinendes Kind – yig‘layotgan bola, 

 

Ein gedeckter Tisch – bezatilgan dasturxon. 

 

Birikma  tarkibida  sifatdoshning  o‘ziga  ergashgan  uchinchi  so‘z  mavjud 

bo‘lsa, birikmadagi so‘z tartibi o‘zbek va nemis tillarida o‘xshash bo‘ladi. 

 

O‘zbek  tilida  sifatdoshga  ergashgan  to‘ldiruvchi  yoki  hollar  sifatdoshdan 

oldin, sifatdosh esa aniqlanmish otdan oldin keladi. Masalan: 

 

shahardan kelgan yigit, 

 

imtihonlarni topshirgan talabalar kabi. 

 

Nemis  tilida  ham  sifatdoshga  ergashgan  to‘ldiruvchi  yoki  hollar 

sifatdoshdan oldin, sifatdosh esa aniqlanmishdan oldin keladi. Masalan: 

 

Der aus der Stadt gekommene Junge – shahardan kelgan yigit, 

 

Die Prüfungen abgelegte Studenten – imtihonlarni topshirgan talabalar 

---

 

28

 

Sifatdosh,  unga  ergashgan  to‘ldiruvchi  va  hollardan  iborat  bo‘lgan 

birikmalar  sifatdosh  oboroti  deb  ataladi.  Ma’lumki  nemis  tilida  aniqlovchi 

funksiyasidagi  sifatdoshlar  aniqlanmishdan  oldin  kelib,  u  bilan  rod,  son  va 

kelishikda moslashadi. Bu moslashuvni quyidagi misollarda kuzatish mumkin:  

 

Der die Prüfung abgelegte Student – imtihonni topshirgan talaba,  

 

Die die Prüfung abgelegte Studentin – imtihonni topshirgan talaba qiz, 

 

Die die Prüfung abgelegten Studenten – imtihonni topshirgan talabalar, 

 

Die  für  die  Prüfung  abgelegten  Studenten  –  imtihonni  topshirgan  talabalar 

uchun, 

 

Die  von  der  Prüfung  abgelegten  Studenten  –  imtihon  topshirgan 

talabalardan. 

 

Aniqlovchi  yolg‘iz  sifatdosh  bilan  ifodalanganda  aniqlanmishdan  oldin 

kelib, u bilan xuddi sifatday moslashadi. Masalan:  

 

Weinendes Kind – yig‘layotgan bola 

 

Der geschriebene Brief – yozilgan xat kabi