Microsoft Word navoiy nasoyimul-muhabbat lotin ziyouz com doc

 Tavajjuh 
– yuzlanish, zehnni diqqat ila bir narsaga qaratish. Tasavvufiy mohiyatda tavajjuh 
Allohga yuz burmoq, yo‘nalmoq yoki tushunchani husni mutlaqqa to‘liq tobe, aylamoq demak. 
Tavajjuhda solik o‘zligidan kechmagan bo‘lsa-da, shunga harakat qilishi keraq. Tavajjuh vajddan avval 
yuz beradigan hol sanaladi. 
 Tavhid
– lug‘aviy ma’nosi – biror bir narsani vohid aylash. Ilmiy istilohda esa Allohning 
yagonaligiga ishonmoqdir. So‘fiylar e’tiqodida tavhid Allohning azal va abadda sobit vahdoniyatiga 
ishonchdir. Olimlar tushunchasida tavhid – e’tiqodga taalluqli bo‘lsa, so‘fiylar uchun u maqsad, 
mushohada va ma’rifat hisoblanadi. Birinchisn bilish va tasdiq etishga asoslansa, ikkinchisi zavqiy 
idrokka suyanadi. 
Tavhidning darajalari: tavhidi af’ol – har qanday sifatni Allohdan deb bilish va ularni hol nazari 
bilan ko‘rib, kamolga yetkazish; tavhidi sifot–har qanday sifatni Xudodan deb anglash va uni 
mukammallashtirish; tavhidi zot – borliqdagi hamma narsani faqat Alloh vujudining natijasi deb bilish. 
 Talbis
– biror bir narsani uning haqiqatiga teskari o‘laroq tarzda xalqqa ko‘rsatish demak. 
So‘fiylar o‘zlarining go‘zal xislatlarini yomon xulqlari bilan yashirish yoki muhofaza aylashni «talbis 
qilish» deganlar.
 Talvin
– bir rangdan boshqa rangga o‘tish, bir holdan boshqa holga o‘zgarishdir. Talvinning 
natijasi tamkin hisoblanadi. Tamkin bir manzilda qaror topmoq, vazminlik va ruhiy ulug‘vorlikka 
erishmoq ma’nosini anglatadi. 
 Takvin
– bor etmoq, ijod qilmoq, biror bir narsani yo‘qlikdan borliqqa chiqarmoq, Allohning xos 
sifatlarndan biri. Alloh ana shu sifat ila har qanday narsani yo‘qdan bor, bordan yo‘q etadi.
 Tariqat
– yo‘l. «Shariat» va «tariqat» so‘zlari boshqa-boshqa o‘zakdan yasalganiga qaramasdai, 
lug‘aviy ma’nosi bir, ya’ni yo‘l demakdir. An’anaga ko‘ra, tariqat uch asosiy tarkibga ajratilgan: 
 Tariqi axyor
–xayrli insonlar yo‘li. Tariqi arbobi muomalat deb ham ta’riflangan ushbu yo‘lning 
asosini zuhd, taqvo va ibodat tashkil qilgan. Shu bois unga zohidlar va obidlar yo‘li sifatida ham 

---

Alisher Navoiy. Nasoyim ul-muhabbat 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
248
qaralgan. Bu yo‘l – Haqqa yetishishning uzundan-uzoq yo‘li. Uni tanlaganlar orasida maqsadga 
erishganlar nihoyatda kam bo‘lgan. 
 Tariqi abror
– yaxshi insonlar yo‘li bo‘lib, tariqi tasfiya va mujohada deb yuritilgan. Bu yo‘l nafs 
ila kurashish, riyozat ila qalbni yomonlik va chirkinlikdan poklash, axloqiy komillikka yetishish yo‘li 
hisoblanadi. Xoh Haq bilan bo‘lsin, xoh xalq bilan bo‘lsin munosabat va aloqada ixlos hamda 
to‘g‘rilikdan chekinmaslik– ushbu yo‘lning bosh sababidir. 
Tariqi shuttor
– oshiqlar yo‘li. Uning ikkinchi bir nomi – tariqi soirin. Bu – ishq, muhabbat va 
jazba bilan maqsadga erishiladigan yo‘l. Uyiga yuz burgan yoki kirgan kishi ishq va jazba maqomiga 
yuksalguniga qadar juda ko‘p maqomlardan o‘tmog‘i shart bo‘lgan. Chunki ushbu yo‘lda sayri suluk – 
asosdir. Xullas, tariqat–insonlarni maxsus ta’lim-tarbiya bilan go‘zal axloq, pokiza qalb va latif ruh 
sohibi etadigan, oxiroqibatda esa Allohga yaqinlikni ta’minlaydigan o‘ziga xos maslak va mafkura 
yo‘lidir.