www.ziyouz.com kutubxonasi
71
— Fahsh? Oshirib yubordingiz. Nafisa opa fohisha bo‘lganida opoqilar adabini berib
qo‘yishardi.
— Lekin ular gaplarida shunga shama’ qilishdi.
— Birinchi eri bor, deyishgandir yoki o‘ynashi de-yishgandir? Bilaman bu gaplarni.
O‘sha odamni taniyman. Lekin u anchadan beri ko‘rinmay qoldi. Uch kun oldin kelgan
yigit o‘ynash bo‘lmasa kerak.
— Demak, ularni ko‘rgansiz? Bu odamni tanirmidingiz?
Bu savolni eshitib Abduqayumning chehrasi yorishdi:
— Baribir so‘raysiz, dedim-a! — Shunday deb kuldi. So‘ng jiddiylashib bosh chayqadi:
— Yo‘q, uni tanimadim.
— Unda nimaga asoslanib o‘ynash emas, deyapsiz?
— Yurishlari xotirjam edi. Hech qayoqqa alanglamay to‘g‘ri yurib kelishdi. O‘ynash
bo‘lsa, «birov kuzatmayaptimi, tanishlarim ko‘rib qolmasin ishqilib», deb xavotirlanadi. U
yoq-bu yoqqa qarayveradi. Hech bo‘lmasa, yo‘lakka kirishdan oldin orqasiga o‘giriladi.
Yo bo‘lmasa, ayol kirib ketadi, sal o‘tmay o‘ynash kiradi.
— Siz bu gaplarni qaerdan bilasiz? Xuddi butun umr o‘ynashlarni kuzatib yurgan
izquvarga o‘xshab gapiryapsiz?
— Bularni bilish uchun unchalik ko‘p aql zarur emas.
— Boshqacharoq holat ham bo‘lishi mumkinmi?
— Albatta-da! Siz bilan biz begona ko‘zlarni chalg‘itishning mingta usulini sanab
o‘tirganimizda qaysi bir uyda o‘ynashlar bizning xayolimizga ham kelmagan ming
birinchi usulda ishlarini boshlayotgandirlar.
— Ha, fikringiz mantiqan to‘g‘ri. U holda, ayol eri yo‘q paytda begona erkak bilan
nima maqsadda kelishi mumkin?
— Bunisini bilmadim. Bu faqat o‘zlariga ma’lum edi. Afsus shuki, o‘liklar
gapirishmaydi.
— Ha, ayniqsa, biz uchun afsus aynan shunda, — deb Abduqayumning fikrini
tasdiqladi. Omonullo. — Ular o‘zlari bilan juda ko‘p sirlarin olib ketadilar.
— «Qabr — dunyo manzilining oxiri. Oxirat esa, manzilning boshidir. Modomiki,
barchamiz qabrga kirar ekanmiz, qanday qilib kayfu safoga berilib, rohat-farog‘atda
yuribmiz?»
Omonullo «Bunchalar aqlli ekan, bu yigitcha», deb o‘yladi. Abduqayum unig fikrnii
o‘qiganday kulimsiradi:
— Aka, bu mening gaplarim emas. Bir valiulloh aytib o‘tgan ekanlar. Shoshilmayotgan
bo‘lsangiz, yana bir fikrimni aytaman. Faqat bekorchi gap deb o‘ylamang. Shu ishingizga
aloqador bo‘lgani uchun aytmoqchiman. Demak, gap bunday: dunyo nimadir? Dunyo —
o‘tkinchi bir mehmonxonadir. Dunyodagi eng ulug‘ boylik nimadir? Dunyoga
berilmaslikdir. Dunyo boyligini afzal bilgan kishi zillatga, xorlikka, mol-dunyo to‘plagan
kishi esa qashshoqlikka giriftor bo‘ladi. Dunyo nimaga o‘xshaydi? Dunyo — yasatilgan
kelinchakka o‘xshaydi. Ko‘zlar unga termulgan, qalblar esa mushtoqdir. Yasatilmish
kelinchakka kimlar oshiq? Shub-hasiz NAFS oshiqdir. Bu kelinchak oshiqlarning
barchasini halok etadi. Hayotdagi tiriklar o‘liklardan, keyingilari oldingilaridan ibrat
olmayaptilar. Uch xususni unutmaslik kerak: dunyoning o‘tkinchi ekanini, ne’matlarning
ham o‘tkinchi ekanini, muqarrar o‘limning haq ekanini.
Abduqayum «bu gaplar ta’sir qildimi, maqbul bo‘ldimi?» degan savol nazari bilan
Omonulloga tikilib qaradi. Uning gaplariga mos ravishda nazari ham o‘tkir edi. Omonullo
unga tik qaray olmadi.
— Yaxshi gaplarni aytgan ekan.
Murdalar gapirmaydilar (qissa). Tohir Malik
Do'stlaringiz bilan baham: |