Nazariy qism odatda aloxida sarlavhali ikkita bo`limdan iborat bo`ladi.
Birinchi bo'lim umumnazariy analitik (nazariy-analitik) xususiyatga ega. U tadqiqot ob'ektining xususiyatlaridan boshlanadi. Ob'ekt aniq bir qurilma turi, moslama, ularning oilasi, iqtisodiy faoliyat sohasi, qismlarning nomenklaturasi, tadqiqot mavzusida ko'rsatilgan va normativ hujjat bilan belgilangan tizim, o`rnatish hamda joriy qilish mexanizmlari bo'lishi mumkin.
Ob'ektni fanning tegishli bo'limidan tanlangan bir yoki bir nechta usul yordamida o'rganish kerak (masalan, standartlashtirish bo'limidan, unifikatsiya (birxillashtirish) va (yoki) tasniflash usulini tanlash). Ushbu usullarni tanlash turli manbalarni, mahalliy va xorijiy mualliflarning asarlarini o'rganish va tahlil qilishga asoslangan, shuning uchun ushbu bo'limda maksimal havolalar bo'lishi kerak. Bu erda muammoning mohiyati, retrospektiv (tarixiy usul) va hozirgi holati, tadqiqot predmetlarining tasniflari, ishlab chiqilgan shaxsiy tasniflar, turli mualliflarning qarashlari (havolalar asosida) taqdim etiladi, fikrlar rivojlanishining asosiy yo'nalishlari, munozarali fikrlar, rivojlanish istiqbollari aniqlanadi, shaxsiy nuqtai nazar asoslanadi. Materialni sifatliroq taqdim etish maqsadida chizmalar, grafiklar, jadvallardan foydalanish tavsiya etiladi. O'rganilayotgan fan sohasida bajarilayotgan ishning o'ziga xos xususiyatlarining namoyon bo'lishlaridan biri bu ob'ektning sifatini, uning hayotini tsiklini metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish nuqtai nazaridan ko'rib chiqish hisoblanadi. Tadqiqot ob'ektining ishlash sohasidagi texnik reglamentlar va standartlarga (milliy, xalqaro, mintaqaviy), shuningdek amaldagi boshqa normativ hujjatlarga alohida e'tibor qaratish lozim. Bo'lim tahlil natijalari haqida bir qator qisqacha xulosalar bilan yakunlanadi, tadqiqotning maqsadi, vazifalari va usullariga aniqlik kiritiladi. Ushbu bo'lim ishning nazariy asosi bo'lib xizmat qiladi va NIMA qilish kerak degan savolga javob beradi.
Ikkinchi bo'lim yanada aniqroq, nazariy-uslubiy xususiyatga ega. Tanlangan yo'nalishni va/yoki muammoni hal qilish usullarini chuqur nazariy tahlil qilish amalga oshiriladi, mavjud tajriba o'rganiladi, ko'rsatkichlar tanlanadi va ularning o'zgarishi qonuniyatlari aniqlanadi. Tanlangan usullar sinchkovlik bilan o'rganilib, aniq tadqiqot usullari aniqlanib, tadqiqot tartibi, texnologiyasi yoki uslubi shakllantiriladi. Ushbu maqsadda monografiyalar, maqolalar, davriy nashrlar, normativ hujjatlar (davlat va milliy standartlar, klassifikatorlar) va idoraviy materiallardan olingan statistik ma'lumotlar va axborotlardan foydalaniladi. Tahlil natijalari jadvallar, grafiklar, diagrammalar shaklida rasmiylashtiriladi. Bo'lim asosiy xulosalarni sanab o`tish bilan yakunlanadi, bu o`z navbatida muammoni hal qilishning keyingi yo'nalishini aniqlashga hamda mantiqiy uzviylik bilan amaliy qismga o'tish imkon yaratadi. Umuman olganda, bo'lim QANDAY qilish kerak savolga javob beradi. Bo'lim oxirida xulosalar keltirilishi maqsadga muvofiq.
Amaliy qism ob'ektni tadqiq qilish davomida oldindan mustaqil tahlil qilish orqali qabul qilingan aniq usul va uslublarni qisman sintez qilish (masalan, qurilmani qiyoslash jarayonining tavsifi, ma'lum bir mahsulotni sertifikatlash yoki qismlarni tasniflash va kodlash) asosida muammoning aniq mustaqil echimi namunasini o'z ichiga oladi. Bu yerda shuningdek, ikkita yoki undan ko'p o'rganilayotgan ob'ektlarning, masalan, sovutgichlar yoki tasniflash tizimlarining sifat ko'rsatkichlarini taqqoslash natijalari, ularni yaxshilash bo'yicha tavsiyalar beriladi. Muammoni hal qilish natijalari jadvallar, rasmlar, sxemalar, diagrammalar shaklida keltiriladi. Ushbu bo'limda muayyan mahsulotlarning sifat ko'rsatkichlari (texnik tavsiflari) variantlari taqqoslanishi mumkin va ularning iqtisodiy samaradorligi hisoblab chiqiladi. Shunday qilib, amaliy qism talabaning vazifani bajarishdagi ijodiy mustaqilligining asosiy ko'rsatkichi bo'lib, u muammoni echishga qay darajada mohirona, chuqur va ijodiy yondoshishga muvaffaq bo'lganligini ko`rsatadi. Umuman olganda, bo'lim aynan NIMA QILDIK degan savolga javob beradi. Bo'lim vazifalarni qay darajada to'liq hal qilinganligi va ishning maqsadiga erishilganligi to'g'risida xulosalar bilan yakunlanadi.
Bo'limlar orasidagi mantiqiy bog'liqlik va ish davomida asosiy mavzuni izchil rivojlantirish kurs ishining asosiy shartlaridan hisoblanadi. Bo'limlarning nomlari mavzular nomini, kichik bo'limlar nomlari - bo'limlar nimini, qismlar nomlari - kichik bo'limlar nomini takrorlamasligi kerak.
Xulosada ketma-ket quyidagilar keltiriladi:
ishning nazariy qismi bo'yicha xulosalar;
ishning amaliy qismi bo'yicha xulosalar.
Xulosada birinchi bo'limda bayon qilingan muammolarning echimlari sarhisob qilinadi. Xulosa, ishning mazmuni haqida to'liq tasavvur bergani holda, qisqa va aniq bo'lishi kerak,. Talaba tomonidan mustaqil ravishda bajarilgan faoliyat (harakat, natijalar, baholash) ta'kidlanishi kerak. Keyingi ishlarning istiqbollari baholanishi mumkin. Umuman olganda, xulosa maqsadga erishish va muammolarni hal qilish natijalarini sanab o`tadi.
Bibliografik ro'yxatda GOST 7.1-2003 talablariga muvofiq tavsiflangan va alfavit tartibida yoki ularga havolalar tartibida joylashtirilgan, barcha ma'lumot manbalarining ro'yxati bo'lishi kerak. Bunga misollar 3.6 kichik bo'limda keltirilgan. Ishda quyidagilardan foydalanilgan bo'lishi mumkin: qonunlar, normativ hujjatlar, davlatlararo standartlar (GOST), davlat standartlari, tashkilotlar standartlari (TS), texnik shartlar (Tsh), ko'rsatmalar, hisobotlar, to'plamlar va davriy nashrlarning maqolalari, ma'lumotnomalar, entsiklopediyalar, darsliklar va o'quv qo'llanmalar. Kamida 10 - 15 nomdagi ma'lumot manbalari raqamlash bilan ko'rsatilishi kerak.
Ilovalarga yordamchi, illyustrativ xususiyatga ega materiallarni kiritish tavsiya etiladi: oraliq hisob-kitoblar, yordamchi raqamli ma'lumotlar jadvallari (masalan, tekshirish natijalari), yo'riqnomalar, usullar, kompyuter dasturlari, GOST, chizmalar, yordamchi tusdagi chizmalar, rejalar va hisobotlarning shakllari yoki to'ldirilgan shakllari. va hokazo.
Do'stlaringiz bilan baham: |