Microsoft Word maq bobur ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 

6

Xoja Kalon Hindistondan ketayotganida o‘zi turgan uyning imorati peshtoqiga «Hindistoningni 

yelkamning chuquri ko‘rsin» qabilidagi «Hind yurtidan eson-omon qaytib, uni yana orzu qilar bo‘lsam, 

yuzim qora bo‘lsin» degan baytini bitib ketdi: 

 

Agar baxayru salomat guzar ba Sind kunam, 

Siyohro‘y shavam, gar havoyi Hind kunam. 

 

Ana xolos! 

Xo‘sh, bunga Bobur nima der ekan? 

Aytarini aytdi, albatta: «Biz Hindus-tonda turub, mundoq zarofatomiz (kamsitadigan) bayt aytmoqu 

bitmoq besuvrattur (ma'qul emas)». 

Chunki bunday she'rni aytish ham, uni uy peshtoqiga yozib qo‘yish ham boburiylarning 

Hindistondagi siyosati manfaatlariga zid va xalal berguvchi hodisa edi. 

Bobur Mirzoning hukmi qat'iy: «Ketmakdin bir kudurat (xafachilik) bo‘lsa, bu nav' zarofattin ikki 

kudurattur!» 

Shoir emasmi, bu voqeadan xabar topgan Bobur o‘sha zahoti badiha (yodaki  she'r aytish) yo‘li 

bilan bir ruboiy to‘qiydi-da, qog‘ozga bitib, orqadan  Xoja Kalonga jo‘natadi: 

 

Yuz shukr de, Boburki, karamu g‘affor, 

Berdi senga Sindu Hindu mulki bisyor. 

Issiqlig‘ig‘a gar sanga yo‘qtur toqat, 

Sovuq yuzini ko‘ray desang, G‘azni bor. 

 

Bu nima, manfaatlar to‘qnashuvimi? Unday bo‘lsa, biz tushungan mafkura - xuddi  shu! 

Bir inson begona yurt  iqlimiga ko‘nikolmagan bo‘lsa, shuni she'rga  solsa, nima qilibdi! Shoir Bobur 

buni ajabtovur tushunadi. Ammo bu shoh Boburga aslo yoqmaydi. Chunki shugina ikki qator she'r 

uning siyosatiga, demakki, tuzgan davlati manfaatiga qarshi edi, uning ana shu siyosatiga xalal 

keltirar edi, albatta. 

Avvalo, yozmasin edi. Yozsa ham, jilla qursa, elga, xususan, hind xalqiga bunday oshkor qilmasin 

edi. Axir, Xoja Kalon ketayotgan bo‘lsa ham, biz shu yerda qolyapmiz-ku, deydi u. 

«Boburnoma»da bunga o‘xshash mafkuraviy o‘rinlar son-ming. Shuning uchun ham adabiyotni 

mafkuradan xoli holda tasavvur qilib bo‘lmaydi. 

 

  

 

 

---

Bobur — olim va mutafakkir