Microsoft Word lisonut-tayr ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
33
mayxonasi ichra o'zimni xos qilib, jonimni imon oridan xalos etay! Butxonada qo'ng'iroq 
tovushini tinglab, butga sajda qilish uchun yer o'pay! Belimga zunnorni mahkam bog'lab, 
kofirlarni o'zimdan xursand qilay! 
 
LXXIX 
Hikoyat 
 
Shayx San'on((ibn Saqqo) - XI - XII- asrlarda yashagan tarixiy shaxs bo'lib, uning 
otashin sevgisi haqidagi qissa Sharq mamlakatlarida mashhurdir. Badiiy adabiyotda bu 
qissani birinchi bo'lib Farididdin Attor 1221-yilda "Mantiq ut-tayr" asarida nazmda 
bergan) dargohga yetishganlardan bo'lib, ko'ngli g'ayb sirlaridan ogoh edi. U Ka'bada 
avliyo kishilar va qavmni yetaklovchilaf orasida xuddi payg'ambar o'z  sahobalari bilan 
turgandek turardi. U xaloyiqqa to'g'ri yo'l ko'rsatuvchi bo'lib, Ka'badagi barcha 
shayxlarning shayxi edi. Uning ostonasida shohlar gadolik qilar, ogoh kishilar ham unga 
qulliq qilishdan faxr etishardi. U biron-bir g'amgin kishi haqiga duo qilmoqchi bo'lsa, 
malaklar qo'l ochib, "omin", derdi. Uning maqsadi qarshisida ular yuz ko'rsatib, 
ko'nglining ko'zgusida jilvalanib turar edilar. Unga yaqin kishilar va muridlarning soni 
to'rt yuztaga yetar, ularning har biri Junayd (Bag'dodning mashhur shayxlaridan, 910 
y.v.e.) va Boyazid(Tayfur binni Iso binni Odam. Yirik shayx, tayfuriya tariqatining 
asoschisi, 961y.v.e.)larga teng kelardi. Agar u bir duo qilsa bormi, hatto ofat dudidan 
qorayib ketgan olam ham yorishib ketardi. Agar biror kishi biron-bir dardga mubtalo 
bo'lgan bo'lsa, u duo qilgach, bu balo daf bo'lardi. Uning shukuhidan charxi a'loga 
shikast yetar, Arshi a'zam ham uning himmati oldida past turardi. Aqliga Arshning 
o'zidan xabar kelib, ular vahiy yoki ilhom kabi voqelikka aylanardi. U tushida biror narsa 
ko'rsa, bu voqea boshdan-oyoq o'ngida ham yuz berardi. 
Unga bir necha tun bir tushni qayta-qayta ko'rgizdilar. Bu tushdan sabru qaror ipini 
uzdilar. Uyg'onib, o'zining bu holiga tavba qilar, ko'zini yumib, uyquga ketsa, yana o'sha 
tush qayta takrorlanardi. Tushida bir begona joyda sayr qilib yurar, ma'lum bo'lishicha, 
bu joy Rum mamlakati ekan. Bu yerda u bir butxona ichida mast holda turar, mastlikdan 
o'sha ibodatxona ahli kabi butparastlikka yuz tutgan edi. 
Bu tush ana shu tarzda bir necha bor bo'lgach, sirlar xazinasi bo'lgan shayx: 
— Bu balodan saqlanib bo'lmaydiganga o'xshaydi. Agar bir kishi Ka'bada yoki 
otashparastlar ibodatxonasida turar ekan. Kishi peshonasida yozilganini ko'rmasdan iloji 
yo'q. Tezroq o'sha mamlakatga yo'l olish, taqdir qayoqqa yetaklasa, o'sha tomonga 
ketish lozim. O'sha yerga ham bir borib ko'raylik. Boshimizga nimaiki kelsa "yo nasib", 
deb qismatdan ko'ramiz,- dedi. 
Shu tarzda u o'z holiga nazar solib, o'sha yurtga borishdan o'zga chora topmadi. U 
keta turib, Ka'baga yuzini qo'ydi va yuz hayajon bilan vidolashmoq uchun uni tavof qildi. 
Ming hasrat bilan haram tavofini qilib bo'lgach, Rum iqlimi sari yo'lga tushdi. 
Hamsuhbatlari uning bu holidan xabardor bo'lgach, bu safarda unga hamrohlik 
qildilar. Tariqat piri yo'lda davom etar, to'rt yuz yo'l ahli esa unga hamroh edi. Yo'lda 
halok qilgulik har xil savdolar Shayx ko'ngliga g'ulg'ula solardi. Har dam u o'zga bir 
holatga tushar, bu og'ir ahvoldan qutulish chorasini topa olmas edi. Uning bu holiga 
do'stlari hayron qolishar, ularning aqlu hushi boshidan uchardi. Yaqin kishilari undan 
"Senga nima bo'ldi?" deb so'rashar, ammo shayxning bu g'alati ahvolidan voqif 
bo'lmasdilar. Ular o'z savollariga javob topa olmagach, Shayxdan ham ko'proq iztirob 
chekardilar. 
Xullas, ular shu tarzda maqsad sari, qaysi maqsad, balki behad shiddat sari yo'l 
bosdilar. U yurtga yetib kelgan zahotiyoq Shayx ko'nglida yuz xil to'polonlar tug'yon ura 

---

Lisonut-tayr. Alisher Navoiy