Microsoft Word kr sh xolmirzayev 2 ziyouz com doc

 
7 
«Шалола»нинг ўзаги — «Яқ-қу!» бўлса керакки, қўшиқнинг суръати-ю ифода шакли, яъни, қўр 
тўккан йигитларнинг ўзига хос рақси тез орада вилоятдан ҳам чиқиб кетди; қўшни вилоят кишилари 
«Шалола»ни «Яқ-қу» орқали эслайдиган бўлиб қолишди. 
Бу қўшиқда нима борки, одамни тезда махлиё қилади? Ва руҳингни кўтариб, нимадир қилиқлар 
қилишга ундайди? 
Таъқиқланган ансамблнинг, демак, маън этилган «кўзири» ижро этиларкан, даврани деярли 
доирасимон ўраб олган оломон гурс-гурс қарсак чалар, кўплар ўринларидан туриб кетишган, қандайдир 

---

САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 2-жилд 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
198
ёввойи қий-қириқлар-да авж ола бошлар экан, ўлай агар, Одил акани таниб бўлмас эди. 
Япалоқ юзидаги Чингизхонникига ўхшаш қошлари чимирилиб кетган, бироқ ул улуғ хондан фарқли 
ўлароқ ҳаяжонга йўғрилиб, ўқтин-ўқтин шивирлар эди: 
— Нима бу? 
Мен у киши эшитадиган даражада сайрай бошладим: 
— Ана чол, ўтирипти-ку ўртада. Ўша чол охири ўрнидан туриб, йигитларга қўшилиши керак. Яъни, 
у тирилади... Нима учун тирилиши бошқа масала. 
— Э, ўшаниси керак-да. Демак, мухим бир маъно бор экан бунда! Лекин сўзлари... 
— Сўзлари кўп ўзгарган. 
— Яқ-қу — нима дегани? Яқ қувми? 
Одил аканинг беихтиёр оғзидан чиқиб кетган бу сўз, назаримда, «Яқ-қу»нинг янгитдан кашф 
этилган маъносидек туюлди: чиндан ҳам «яқ» билан «ақ» — оҳангдош, «қу» эса — шундоқ ҳам «қув» 
шаклида айтилади. Бундан хулоса чиқадики, ўртадаги чол — қандайдир «оқ қув», яъни, оққуш бўлиши 
мумкин... Ярадордир? Касалдир? Ҳолдан тойгандир у? Оқибат, ёш-яланг тазйиқи, шаҳди-жаҳди билан 
ўрнидан туриб кетади. 
— Ў-а, бўлиши мумкин, — дейман тезгина юқори-да айтганимни хаёлдан кечириб. Сўнгра 
Абдуқаюм ташкил этган бу ансамблнинг ғоявий раҳбари — жияним Холиқ Хуррамов билан ушбу сўз 
мағзини чақишдаги уринишимизни айтаман: — Лекин, Одил ака, қадимги турк тилида «Яғ-ғу» деган 
сўз ҳам бор... 
— «Буяғ» эмасми? 
— А-а, буям қизиқ вариант. Буяғ — унвон, даража бўлса керак, а? 
— Шундай. 
— «Яа-ғу»да маъно кўпроққа ўхшайди, Одил ака... 
Я-ғу — ёв десак, демак, қабилани ёв босаяпти, туриш керак — оёққа қалқиш керак, деган маъно 
борга ўхшайди мана шу ҳаракатларда... Демак, ўлаётган чол ҳам ёв босаётганини англаб, ўрнидан 
туради... Бу — ўзига хос пантамимо... 
— Йўқ, анави шарҳингда жон бор... Ҳим, всё-таки, жуда қадимги қўшиқ экан-да, — гўё хулосага 
кела бошлайди Одил ака. — Қара, йигитларнинг ҳаракатлариям ёвқур. 
— Ҳа.. 
— Ҳе-е, биз кўп нарсани унутганмиз... Унутишга мажбур қилишган: арабиям, форсиям, ўрисиям... 
Мен аста томоқ қириб қўяман. Укам кўзини олайтиради. Қандайдир хизматларини қилиб келиб, 
Одил аканинг ёнига — жойига ўтириб олган ва атай суҳбатимизга қулоқ бераётган Исмат, ниҳоят, 
ғулдираб қолади: 
— Ўрис... шу, шу... Шунинг сиёсати етди бошимизга... Хайрият, Бойсун бор... Бойсун — 
халадильник, Одил ака. Бунга одамниям консервация қилиб тиқиб қўйиш мумкин... Бузилмасдан 
тураверади. Бир кун келиб, қарабсизки... 
— Исматжон, гапларингизни тушунмаяпман, — дейди Одил ака. — Кейин айтасиз. 
— Тўғри, кейин айтаман... Лекин Бойсун бузилди. Кейинги вақтда. Усмон рост айтади: «Кетиб қопти 
Бойсундан Бойсун!» А-а, отангга раҳмат, Усмонжон...