Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

3-jadval

Guruhlari	O‘tga chidamli materialning xili	Tarkibi	Suyuqlanish temperaturasi, ^oC	Ishlatilish joylari
Kislotali	Dinas g‘ishti	92-96% SiO2, 3-5% CaO, Al2O3 va boshqalar	1690-1730	Bessemer konvertorida, kislotali marten va elektr pechlarida
	Kvars qumi va boshqa qumli gil materiallar	95-97% SiO2	1700	Kislotali metallurgik, pechlarining devor- lari va ayrim qismlarini ta’mirlashda
Asosli	Magnezit g‘ishti	90-95% MgO 1-2% CaO, 2-3% Fe2O3, 2% SiO2 va 1% Al2O3	2000-2400	Asosli konvertor, marten hamda elektr pechlar devorlari va tublarini ta’mir- lashda
	Magnezit kukuni va boshqa MgO miqdori ko‘p materiallar	96-97% MgO	2400 gacha	Asosli metallurgiya pechlarining tub- lariga va ta’mirlashda
	Dolomit g‘ishti	52-58% CaO, 35-40% MgO va qisman SiO2, A12O3, Fe2O3	1800-1900	Asosli konvertor, marten hamda elektr pech devorlari va ularni ta’mirlashda
	Xrom-magnezit	65-70% MgO va 30% gacha	2000 dan past emas	Marten va elektr pech shiplarida
Neytral	Shamot g‘ishti	50-60% SiO2 va 35-45% A12O3	1580-1750	Domna, kovsh devorlarida
	Uglerodli g‘isht bloklar	Grafit, koks yoki antratsit ku- kunlari bo‘lib, bularda uglerod 92% gacha bo‘ladi.	2000 dan ortiq	Domna o‘txona tagliklarida, alyuminiy oluvchi elektroliz vanna devorlarida, mis qotishmalarni erituvchi tigellarda

1-rasm. Domna pechining umumiy ko‘rinishi (a) va uning zonalari
bo‘yicha temperaturaning taqsimlanish grafigi (b):
1 – koloshnik; 2 – yuklash apparati; 3 – trubalar; 4 – shaxta;
5 – raspar; 6 – zaplechik; 7 – o‘txona; 8 – furma; 9 – cho‘yan chiqish novi; 10 – shlak chiqish novi; 11 – temir ustun.

7-§. Domna pechining yordamchi uskunalari

Domna pechining asosiy yordamchi uskunalariga shixta materiallarni domnaga yuklovchi va uni qizdirilgan havo bilan ta’minlash uskunalari kiradi.

Domnaga shixta materiallarini yuklovchi apparat. Ma’- lumki, uzluksiz yillar davomida ishlovchi domna pechlarga bir sutkada ming-minglab tonna shixta materiallarini bir tekisda yuklab turilmog‘i uchun barcha ishlar mexanizatsiya- lashtirilishi lozim. 2-rasmda domnaga shixta materiallarini bir tekisda yuklovchi apparatning bir xilining sxematik tuzilishi keltirilgan.
Sxemadan ko‘rinadiki, shixta materiallari bilan (10–15 m³ gacha) to‘ldirilgan o‘zi ag‘daruvchi aravacha (2)lar pechning koloshnik maydonchasidagi varonka (3)ga qiya iz
(1) dan galma-galdan ko‘tarilib, shixtani yuklab turadi va u
yerdan esa shixta taqsimlovchi varonka (4) ga o‘tadi. Shixta materiallari bir maromda katta konus (7) ga yuklanishi uchun taqsimlovchi varonka (4) har gal shixta yuklangandan keyin kichik konus (5) bilan birgalikda mustaqil yuritmasi
(6) yordamida o‘z o‘qi atrofida 60, 120, 180, 240 va 300 larga aylanib turadi. Kichik konus (5) dagi massa ma’lum miqdorga yetganda u avtomatik ravishda pastga tushishida shixta katta konus (7) ga bir tekisda yuklanib, u yerdan esa domnaga o‘tadi.
Havo qizdirgichning tuzilishi va ishlashi. Domnadagi yoqilg‘ining jadal yonishini ta’minlash va uni tejash maqsadida domnaga haydaladigan havo havo qizdirgichda qizdiriladi. 3-rasmda havo qizdirgich-ning tuzilishi va ishlash sxemasi keltirilgan.

2-rasm. Domnaga shixta yuklash apparatining sxemasi:
1 – qiya iz; 2 – aravacha; 3 – qabul varonkasi; 4 – taqsimlovchi varonka; 5 – kichik konus; 6 – yuritma; 7 – katta konus;
8 – futerovka.

Havo qizdirgichning diametri 6–8 m, balandligi 20–40 m, sirtidan po‘lat list bilan qoplangan bo‘lib, uning ichki devorlari o‘tga chidamli shamot g‘ishtidan katak-katak qilib terilgan. Shu tufayli g‘ishtlar orasida sanoqsiz vertikal kanalchalar (6) bo‘ladi. Havo qizdirgichni ishga tushirish uchun gorelka (3) ga domna gazi va havo yuborilib, bu aralashma aralashgach yonish kamerasida yondiriladi.

4-rasmda domna pechining ishlash sxemasi keltirilgan. Havo qizdirgichning gorelkasiga (rasmda ko‘rsatilmagan) domna gazi va havo o‘z trubalari orqali (to‘sqichlar (5) va
(6) ochiqligida) yuboriladi. Gorelkada ular aralashib yonish kamerasida yongach, yonish mahsulotlari havo qizdirgich- ning kamerasi bo‘ylab yuqoriga ko‘tarila borib, uni ma’lum temperaturagacha qizdira boradi.
Havo qizdirgichning devorlari 1300–1400^oC gacha qizigandan keyin to‘sqich (6) ochilib, yonish mahsulotlari mo‘ri (4) orqali atmosferaga chiqarib yuboriladi.
So‘ngra gaz va havo kiritiladigan yo‘llar (to‘sqichlar (5) va (6)) berkitilib, to‘sqich (6) ochilib, unga kompressor (3) dan truba (7) orqali sovuq havo haydaladi. Sovuq havo havo qizdirgichning o‘ta qizigan kataklaridan yuqoriga ko‘tarilib qizib boradi. Havo qizdirgichdagi havo 900–1000°C gacha qizigach, to‘siq (6) berkilib, qizdirilgan havo truba (8) va furmalar (9) orqali domnaga haydaladi. Bu vaqtda o‘ng yoqdagi havo qizdirgich (2) yuqorida ko‘rganimizdek qizdirilib boriladi. Shunday qilib, uning murvat jo‘mrak- larini boshqarishi bilan domnani uzluksiz ravishda qiz- dirilgan havo bilan ta’minlab turadi. Masalan, hajmi 2700 m³ bo‘lgan domnaning normal ishlashi uchun 1 sutkada 8 mln.m³ havo domnaga haydaladi.
Odatda, havo qizdirgich sovuq havoni 1 soat mobaynida zarur temperaturagacha qizdirib bera oladi. Demak, domnani uzluksiz ravishda qizdirilgan havo bilan ta’minlab turish uchun ketma-ket ishlovchi 3 ta havo qizdirgich kerak bo‘ladi. Ba’zan havo qizdirgichlarni tozalash yoki ta’mirlash zarurligini e’tiborga olib 4 ta havo qizdirgich o‘rnatiladi.



3-rasm. Havo qizdirgichning tuzilishi:
1 – po‘lat g‘ilof; 2 – o‘tga chidamli devor; 3 – gaz gorelkasi; 4 – sovuq havo keltirish trubkasi; 5 – gaz yonadigan kanal; 6 – katak-katak kanalchalar; 7 – yonish mahsulotlari chiqib
ketadigan kanal; 8 – qizigan havo keltirish trubkasi; 9 – mo‘ri.

4-rasm. Domna pechining ishlash sxemasi:
1 – domna pechi; 2,2’ – havo qizdirgichlar; 3 – kompressor; 4 – mo‘ri; 5 – gaz trubkasi; 5, urmalarga uzatish trubasi;
9 – furmalar.