Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

Uglerodli po‘lat buyumlarni termik ishlashda hosil bo‘ladigan strukturalar va ularning xossalari.

1. 
   Perlit. Bu struktura ferritning sementitli mexanik aralashmasi bo‘ladi, qattiqligi HB1800–2500 MPa orali- g‘ida bo‘ladi.
   
2. 
   Sorbit. Bu struktura perlit strukturasi singari ferritning sementitli mexanik aralashmasi bo‘lib, donachalari yanada maydaroq bo‘ladi. Bu strukturali po‘latlarning qattiqligi HB=2700–3200 MPa oralig‘ida bo‘ladi.
   
3. 
   Twos tit. Bu struktura xuddi sorbit strukturasi singari ferritning sementitli mexanik aralashmasi bo‘lib, donachalari sorbit donachalariga nisbatan yanada maydaroq bo‘ladi. Qattiqligi esa HB=3800–4200 MPa oralig‘ida bo‘ladi.
   
4. 
   Martensit. Bu struktura uglerodning alfa temirdagi qattiq eritmasi [Fe_α(C)] bo‘ladi. Qattiqligi HB=6000–6500 MPa oralig‘ida bo‘ladi.
   

2-§. Po‘lat buyumlarni toblash usullari

1. 
   Bir sovitkichda toblash. Uglerodli va legirlangan po‘lat buyumlarni toblashda buyum toblash tempera- turasigacha qizdirilib, shu temperaturada ma’lum vaqt tutib turilgach, sovuq suvda yoki moyda sovitiladi.
   
2. 
   Ikki sovitkichda toblash. Ko‘p uglerodli va legirlangan po‘latlardan tayyorlangan keskichlar (parma, metchik, plashka va boshqalar) toblanadi. Buning uchun buyum toblash temperaturasigacha qizdirilib, shu tempera- turada ma’lum vaqt tutib turilgach, avval suvda austenitning martensitga aylana boshlanish temperaturasigacha sovitilib, so‘ngra moyda yoki havoda sovitiladi. Bu ishlovda austenitni martensitga aylanish jarayoni sekinroq borganligi uchun ichki zo‘riqish kuchlanishlari birmuncha kamroq bo‘ladi.
   

4. 
   Izotermik toblash. Uglerodli va legirlangan po‘latlardan tayyorlangan prujina, ressor, bolt kabi detallarni tayyorlashda qo‘llaniladi. Buning uchun buyum toblash temperaturagacha qizdirilib, shu temperaturada ma’lum vaqt saqlanib turilgach, o‘zgarmas temperaturali muhitga, ma- salan, 250–300^oС li tuz eritmasi solingan vannaga o‘tkazilib, austenitni ferrit bilan sementit aralashmasiga parcha- languncha saqlanib, so‘ngra havoda sovitiladi. Natijada ichki zo‘riqish kuchlanishlaridan holi bo‘lgan ignasimon troostit struktura hosil bo‘ladi.
   
5.