Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

§. Metallarni ochiq, bir o‘yiqli shtampda shtamplash

76. 
    rasmdagi sxemadan ko‘rinadiki, bolg‘aning pastki bayogi o‘rniga shtampning pastki va ustki bayogi o‘rniga ustki pallalari o‘rnatiladi. Keyin obdon qizdirilgan zagotovka (4) shtampning pastki palla bo‘shlig‘iga qo‘yilib (76-rasm, a) uni shtampning ustki pallasi bilan zarb berib ishlashda (76-rasm, b) deformatsiyalanayotgan metall shtamp bo‘shlig‘ini to‘ldira boshlaydi (76-rasm, d).
    

64-rasm. Shtamplash sxemasi:
a – ochiq shtamplash; b – yopiq shtamplash; 1,2 – shtamp pallalari; 3 – pitr ariqchasi; 4 – zagotovka; 5 – pokovka; d – pitr ariqchasining ko‘rinishi.
Shtamplashda pitra hosil bo‘lishi bilan metallga beriluvchi bosim orta borib, bo‘shliqni murakkab relef o‘yig‘lari metallga to‘laroq to‘ladi. Bunda pokovka massasi taxminan tubandagi formula bo‘yicha belgilanadi:
G_p= n · γ ·f_o ·s, kg
Bunda, n – pitra ariqchalarining metall bilan to‘lish koeffitsiyenti (n=0,5+0,8 belgilanadi); γ – metallning solishtirma og‘irligi, G/sm³; f_o– pitra ariqchasining ko‘ndalang kesim yuzi, sm² (pokovka og‘irligiga ko‘ra spravochnik-jadvallardan olinadi); s – shtampning ajralish tekisligi bo‘yicha pokovkaning perimetri, sm.
Shuni qayd etish zarurki, shtamplangan pokovkaning chizmasi asosiy texnologik hujjat bo‘lib, u asosida shtamplar loyihalanadi va bu hujjat bo‘yicha tayyor mahsulotni OTK vakili qabul qiladi.
Konstruktorlar mashina detallarini loyihalashda ekspluatatsion talablardan tashqari texnologik talablarga ham alohida ahamiyat berishlari lozim. Shu sababli pokovkalami bolg‘alarda shtamplashda tubandagi qoidalarga rioya qilish kerak:

1. 
   Pokovkaning geometrik shakli shunday bo‘lishi kerakki, u shtampdan osongina ko‘chsin.
   
2. 
   Ajralish yuzasini murakkab sirt bo‘yicha emas, balki oddiy sirt bo‘yicha belgilash yaxshi, chunki bunda shtamp tayyorlash osonlashadi (65-rasm, a).
   
3. 
   Shtamp bo‘shliqlarining chuqurligi eng kichik, eni esa katta bo‘ladigan qilish lozim. Bunda bo‘shliqlarining metall bilan to‘lishi yengillashadi va shtampning yeyilishi kamayadi (65-rasm, b).
   
4. 
   Shtampning ustki va pastki pallalari bo‘shliqlarining ajralish konturi bo‘yicha teng bo‘lishi va ajralish yuzalarining vertikal devorlari tutashadigan qilinishi kerak, bu shtamp pallalarining nisbatan siljishini ko‘rishni
   

yengillashtiradi (65-rasm, d, e).

5. 
   Zagotovka shtamp ariqchasiga tiqilib qolmasligi uchun shtamp bo‘shlig‘ining yon devorlari qiyaroq qilinadi (65- rasm, f) (bu qiyalik burchagi buyumning tashqi devori uchun 5 dan 7° gacha, ichki devori uchun 7 dan 10° gacha olinadi).
   
6. 
   Bir yuzadan ikkinchi yuzaga radiusi bilan o‘tilishi lozim. Bu radius buyumning massasiga qarab (2 kg li buyum uchun r = 2-3 mm, 80 kg li buyum uchun r = 3,5-6 mm) belgilanadi.
   
7. 
   Ish unumini va shtampning turg‘unligini pasaytir- maslik uchun bir-biriga yaqin kesim yuzalarning keskin farqlanishiga, yupqa (4 mm dan kichik) devor, baland (qalinligiga nisbatan 5 dan ortiq) qovurg‘alar, bobishkalar va shu kabilar bo‘lmasligiga harakat qilish kerak (65-rasm).
   
8. 
   Murakkab, pokovkaning ayrim-ayrim qismlari olinib, ularni o‘zaro payvandlash iqtisodiy jihatdan tejamli beri- shishini ham inobatga olmoq lozim.
   

65. 
    rasm. Pokovkalar konstruksiyasini belgilash sxemasi.
    
    3.