Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

63-rasm. Pokovkalar shakllarining to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri tanlanishiga misollar:
a – to‘g‘ri; b – noto‘g‘ri.

Pokovkalardan tayyorlashga mo‘ljallangan detallarni loyihalashda bolg‘alash texnologiyasi xususiyatlarini nazarda tutish va bu detallarning oddiy, simmetrik, to‘g‘ri tekisliklar bilan chegaralangan aniq shaklli bo‘lishiga harakat qilish kerak. 63-rasmda bolg‘alanishi to‘g‘ri maqbul bo‘lgan (a) va noto‘g‘ri maqbul bo‘lmagan (b) shakllar ko‘rsatilgan.

Pokovkalar, bolg‘alash yo‘li bilan noto‘g‘ri olingan bo‘lsa, mexanikaviy ishlashga bu esa detallarni qimmatlashtirib yuboradi. Xuddi shu sabablarga ko‘ra, bobishkalar, bikrlik qovurg‘alari, ichki yuzalarda chiqiqlar bo‘lmasligiga ham harakat qilish lozim.

10. bob. METALLARNI HAJMIY SHTAMPLASH

l-§. Umumiy ma’lumot

Ma’lumki, shtamplashda zagotovkani maxsus asbob (shtamp o‘yig‘iga) quyib, bosim bilan ishlashda pastki palla 3 o‘yig‘idagi zagotovka ustki pallasi bilan zarblash oqibatida ular bo‘shlig‘i to‘lib pokovka olinadi. Shtamplar konstraksiyasiga ko‘ra ochiq va yopiq, bir o‘yiqli va ko‘p o‘yiqli bo‘ladi. Bir o‘yiqlilardan oddiy shaklli pokovkalar, ko‘p o‘yiqlilardan murakkab shaklli pokovkalar olishda foydalaniladi.

Metallarni shtamplashda shtamplash bolg‘alari, krivo- shipli bolg‘alash presslari, friksion presslar, gorizontal bolg‘alash mashinalari va boshqa xil mashinalardan foydalaniladi.
Amalda olinadigan pokovkaning materiali, shakli, o‘lchami, seriyasi, aniqligi va boshqa ko‘rsatkichlariga qaraladi.
Ba’zan yuqoridagi mashinalardan birgalikda foydalanish ancha iqtisodiy tejam beradi. Masalan, avtomobil dvigatelning tirsakli valini tayyorlashda zagotovka avvalo bolg‘ada shtamplanib, keyin uning flanesi gorizontal bolg‘alash mashinasida shtamplanadi.
Shtamplash erkin bolg‘alash usuliga nisbatan ish unumining yuqoriligi, pokovka shakli, o‘lchamlarining aniqligi, yuzasining tekisligi, murakkab shaklli pokovkalarni minimal qoldirmali olinishi kabi afzalliklarga ega.
Zagotovkalarni erkin bolg‘alash o‘rniga shtamplashga o‘tish sifatli, arzon pokovkalarni ko‘plab ishlab chiqarishni ta’minlash bilan chiqindini kamaytirib, og‘ir ishlarni yengillashtiradi. Lekin bu usul ayrim kamchiliklardan ham holi emas. Jumladan, pokovka massasining cheklanishi
(200–300 kg gacha), shtamp narxining qimmatligi, pitraning qirqib tashlanishi va boshqalar.

2.