Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

Toblab bo‘shatish. Sirt yuzalari qattiq, ichki qismi esa qovushoq bo‘lishi zarur bo‘lgan detallar (tishli g‘ildirak va keskichlar) va boshqalar ishlanadi.

Buning uchun buyum toblash temperaturasigacha qizdi- rilib, shu temperaturada ma’lum vaqt saqlangach, toblovchi muhitdagi vannaga o‘tqazilib, chala sovi-tilib, so‘ngra havoda to‘la sovitiladi. Bunda chala sovitilgan buyum ichki
qatlamining issiqligi hisobiga sirt qatlami bo‘shash temperaturasigacha qizib, toblash bilan yuqori temperaturada bo‘shaydi.

3-§. Po‘lat buyumlarga termomexanik ishlov berish

Po‘lat buyumlarning mexanik xossalarini oshirish maqsadida ularga termomexanik ishlov beriladi. Buyumlarni ishlov berish temperaturasiga qarab yuqori va quyi temperaturali ishlovlarga ajratiladi. Yuqori temperaturali ishlovlarda buyum As₃ kritik temperaturadan biroz yuqo- riroq temperaturada, quyi temperaturali ishlovda esa As, kritik temperaturadan biroz pastroq temperaturada qizdirilib shu temperaturada saqlab turish davrida plastik defor- matsiyalash yo‘li bilan toblab bo‘shatiladi (23-rasm). Masalan, uglerodli po‘lat buyumlar yuqori temperaturali ishlov berilgandan keyin cho‘zilishga mustahkamligi -40% ga, zarbga qovushoqligi esa 2–3 marta ortadi.
23-rasm. Po‘lat buyumlarining termomexanik ishlov berish rejimlari: a – yuqori temperaturada termomexanik ishlov berishda; b – past temperaturada termomexanik ishlov berishda.

IX bob. PO‘LAT BUYUMLARNI KIMYOVIY-TERMIK ISHLASH

l-§. Umumiy ma’lumot

Ko‘pincha detallar, keskich va o‘lchash asboblari (tishli g‘ildiraklar, porshen barmoqlari, chervyaklar, podshipnik roliklari, kalibrlar va boshqalar). sirt yuzasining qattiqligini oshirish yo‘li bilan ularni korroziyabardosh hamda yeyilishga chidamli qilish maqsadida kimyoviy-termik ishlovlarga beriladi. Buning uchun po‘lat ularni ma’lum temperaturadagi kimyoviy aktiv muhitlarga kiritib ishlanadi. Bunda muhit molekulalari dissotsiyalanib ajralayotgan masalan, uglerod, azot, alyuminiy, xrom, kremniy yoki boshqa element atomlari buyum sirtiga diffuziyalanib qattiq eritma, kimyoviy birikmalar hosil qilib qattiqlikni oshiradi.