Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

3-§. Quymalarni aylanuvchi metall qoliplarda olish
Bu usulda metallarni gorizontal va vertikal o‘q atrofida 
aylanuvchi metall qolipga (ba’zan ular yuzi qolip materiali 
bilan qoplanadi) quyiladi. Bunda metall markazdan 
qochirma kuch ta’sirida qolip devoriga urilib, sovib zich, 
mayda donachali, tekis yuzali, puxta quymalar olinadi. 

---

139
45-rasm.
 
Gorizontal o‘q atrofida aylanuvchi qolipda cho‘yan
trubani tayyorlash sxemasi. 
Bu usul yuqori unumdorligi, olingan quyma sifatining 
yaxshiligi, quyish tizimini talab etmasligi bilan boshqa 
usullardan ajralib turadi. Lekin qimmatbaho uskuna talab 
etishi, faqat doiraviy quymalar olinishi kabi kamchiliklari 
bor. Bu usuldan cho‘yan, po‘lat va rangli metall 
qotishmalardan bir necha kg dan bir necha tonnagacha 
quymalar olinadi. olinadigan quyma turiga ko‘ra qoliplar 
gorizontal, vertikal, qiya o‘qlar, bo‘ylab aylanadigan bo‘ladi. 
 
4-§. Quymalarni suyuqlanadigan modellar yordamida
tayyorlanadigan qoliplarda olish
 
Bu usuldan boshqa
 
texnologik usullarda olish qiyin 
bo‘lgan murakkab shaklli, aniq o‘lchamli, tekis yuzali 
quymalar (tikuv mashina mokisi, miltiq tepkilari, frezalar va 
boshqalar) ishlab chiqarishda keng foydalaniladi (46-rasm).
Model va quyish tizim elementlari chizmalari bo‘yicha 
oson suyuqlanadigan (masalan, 30% sham va 70% stearin) 
moddalarni metall qolipga presslash yo‘li bilan tayyorlanadi. 
So‘ngra ular har biri o‘tga chidamli maxsus material, 
masalan, qum kukuni bilan etil silikat va suyuq shisha 
aralashmali idishga 5–6 mm li qatlam olinguncha bir necha 
bor ma’lum vaqt botirib olinadi. Keyin ularni elektr kovya 

---

140
yordamida qizdirilib kovsharlab blok hosil etiladi. Bu 
bloklarda modellar soni 100 tagacha bo‘lishi mumkin. Keyin 
uy temperaturasida quritiladi. Olingan qobiqdan eruvchi 
modelni ajratish uchun qizdirilgan havo, issiq suv yoki 
bug‘dan foydalaniladi. Masalan, issiq suvli vannaga 
tushirilsa, bu material erib suvga o‘tadi. Keyin olingan 
qobiqli qolipni puxtalash uchun uni opokaga joylab atrofiga 
qura to‘ldirib, zichlanadi. So‘ngra uni pechda 800–860
o
C 
haroratda 3–4 soat qizdiriladi. Bunda materialidan gazga 
o‘tuvchi moddallar ajralib, u puxtalanadi.