Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

 
43-rasm.
 
Vagranka pech sxemasi: 
1 – poydevor; 2 – ustun; 3 – qopqoq; 4 – taglik; 5 – havo puflagich 
furmasi; 6 – ventilator; 7 – futerovka; 8 – g‘ilof; 9 – cho‘yan plita;
10 – shixta solish darchasi; 11 – uchqun so‘ndirgich; 12 – truba;
13 – badya; 14 – cho‘yan chiqish novi; 15 – cho‘yan yig‘gich;
16 – shlak chiqish teshigi; 17 – cho‘yanning yig‘gichdan chiqish 
teshigi; 18 – kovsh. 
Quyma olish sexlarida. Kichik konvertorlarda vagran-
11
10
9 
8 
7 
6 
12
13
14 
15 
16 
17
18
5 
4 
3 
2 
1

---

136
kada olingan suyuq cho‘yan kiritilib, uni yon teshigidagi 
furmalaridan metall sathiga havo ma’lum bosimda 
haydaladi. Konvertorda kechayotgan jarayonda ajralayotgan 
uglerod (II) oksid gazi havo kislorodi hisobiga to‘la yonib, 
metallni o‘ta qizdiriladi. Odatda bunday konvertorlar 0,5-3 t. 
gacha o‘ta qizigan po‘lat olish uchun mo‘ljallangani sababli 
kichik bessemer konvertorlar deyiladi. Bu konvertorlarning 
ish unumi yuqori, biroq bunda cho‘yandagi S va P dan 
qutilib bo‘lmaydi. 
 
XVIII bob.
 QUYMALAR OLISHNING MAXSUS 
USULLARI
Metallardan bir tipdagi quymalarni ko‘plab olishga 
ehtiyojning ortishi yirik quyuv korxonalarini barpo etishga, 
an’anaviy usullarda quymalarni olishdagi kamchiliklar 
(qolipning bitta quyma olishgagina yaroqliligi, o‘lcham-
larining u qadar aniq bo‘lmasligi, qo‘yim qiymatining katta-
ligi)dan holi bo‘lgan usullar ustida izlanishlar quyidagi 
takomillashgan texnologik usullar yaratilishiga olib keldi. 
l-§.
Quymalarni metall qoliplarda olish
Bu usulda po‘lat qolipga metall erkin quyilib puxta, aniq 
o‘lchamli, tekis yuzali sifatli quymalar olinadi. Metall qolip 
narxining qimmatligi, qolipda metallning tez sovishi sababli 
metallning oquvchanligining kamayib ketishi, quymalar 
yuzasida qattiq qatlamli struktura bo‘lishi bu usulning 
kamchiligi bo‘ladi. Metall qoliplar konstruksiyasi olinuvchi 
quyma shakli va o‘lchamlariga ko‘ra turlicha bo‘ladi. 
Masalan, oddiy quymalar olishga mo‘ljallangan qoliplar 
ajralmaydigan va murakkab quymalarning qoliplari vertikal, 
gorizontal yoki murakkab tekisliklar bo‘yicha ajraladigan bir 

---

137
necha bo‘lakdan iborat bo‘ladi. 
Qora metall quymalar uchun sterjenlar sifatli qumgilli 
materiallardan yasalsa, rangli metall quymalar uchun qora 
metall qotishmalaridan tayyorlanadi. Qolipga quyilgan 
metallning bir tekis sovishini ta’minlash maqsadida uning 
sirt yuzalariga maxsus quyma-barmoqlar o‘rnatiladi. 44-
rasmda vertikal tekislik bo‘yicha ajraluvchi metall qolip 
ko‘rsatilgan.