Microsoft Word KichikBiznes doc

5.3.1-jadval Paxtachilikda mehnat unumdorligi bevosita ko’rsatkichi dina-

mikasi o’zgarishining omilli tahlili.

T.r	Ko’rsatkichlar	Bazis yili	Hisobot yilidagi 1 ga mehnat sarfi va bazis yilidagi hosildorlik bo’yicha	Hisobot yili	o’zgari- shi (+,-)
1.	1 gektar ekin maydoni hisobiga qilingan meh-nat sarfi (kishi-soat hisobida)	866	822	822	+44
2.	Hosildorligi, (s/ga)	22,5	22,5	23,9	+ 1,4
3.	1 kishi-soat hisobiga et- ishtirilgan paxta, kg Shu jumladan o’zgarishi omillar hisobiga: 1 gektar hisobiga qilin- gan mehnat sarfi miqdo- rining o’zgarishi hisobiga hosildorlik daraja- sining o’zgarishi hiso- biga	2,60 x x	2,74 x x	2,91 x x	+ 0,31 + 0,14 + 0,17

Mehnat unumdorligi bevosita ko’rsatkichlarining 2 va 3 turlarining tahlili ham yuqorida keltirilgan usul bo’yicha amalga oshiriladi. Shuning

uchun ularga to’xtalmadik. Endi, mehnat unumdorligining bilvosita ko’rsatkichi asosida uning tahliliga to’xtalamiz.

Mehnat unumdorligining bilvosita ko’rsatkichiga ta’sir qiluvchi omil- lar bo’lib, uning bevosita ko’rsatkichining o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omil- lar hisoblanadi. Ushbu omillarning mehnat unumdorligining o’zgarishiga ta’sirini aniqlashda «indeks» usulidan foydalanamiz.

Omillarning ta’sirini aniqlaganga qadar mehnat sarfining quyidagi 3 ta bilvosita bog’lanish ko’rsatkichi hisoblab olinadi:

1. 
   Bazis yilidagi mehnat sarfi ko’rsatkichi: t₀  Т ₀ : Х ₀
   
2. 
   Shartli mehnat sarfi ko’rsatkichi. Bu ko’rsatkichni aniqlash uchun hisobot yilidagi 1 gektar ekin maydoni hisobiga qilingan mehnat sarfi miqdo- rini (T₁) bazis yilidagi ekin hosildorligiga (H₀) bo’lish kerak.
   

t _Ш  Т ₁ : Х ₀

3. 
   Hisobot yilidagi mehnat sarfi ko’rsatkichi. t₁  Т₁ : Х ₁
   

Shundan keyin mehnat unumdorligi щzgarishini omilli tahlil qilish mumkin.

Bazis yilida mahsulot birligi uchun sarf bo’lgan mehnat vaqtini (kishi- soatni, kishi-kunini) hisobot yilidagi bir birlik mahsulot uchun sarf bo’lgan mehnat vaqtiga bo’lish orqali mehnat unumdorligini indeksi aniqlanadi, un- dan 1 koeffisiyentni (100 foizni) chegirish orqali umumiy o’zgarishi aniqla- nadi: buni quyidagi formula yordamida ifodalash mumkin:

₍ Т ₀

Х ₀

: ^Т1 )  1  

ТХ
Х ₁

Ushbu o’zgarish ikki omil ta’siri ostida yuzaga kelgan: 1. 1 ga hisobi- ga sarf bo’lgan vaqtning o’zgarishi; 2.1 ga hisobiga olingan hosilning o’zgarishi (hosildorlikning o’zgarishi).

Mehnat unumdorligining o’zgarishiga 1 gektar ekin maydoni hisobiga sarf bo’lgan mehnat vaqti o’zgarishining ta’sirini aniqlash uchun bazis dav- ridagi mehnat unumdorligi ko’rsatkichini shartli-mehnat unumdorligi ko’rsatkichiga bo’lib uning natijasidan 1 koeffisiyentni (100 foizni) chegirib tashlash kerak.

₍ Т ₀

Х ₀

: ^Т1 )  1  

Т
Х ₀

Mehnat unumdorligining o’zgarishiga ekin hosildorligi o’zgarishining ta’sirini aniqlash uchun shartli mehnat unumdorligi ko’rsatkichini hisobot yi- lidagi mehnat unumdorligi ko’rsatkichiga bo’lib, uning natijasidan 1 koeffisiyentini (100 foizni) chegirib tashlash kerak.

₍ Т₁ Х ₀

: ^Т1 )  1  

Х
Х ₁

Yuqoridagi ikki omil ta’sirlarining yig’indisi mehnat unumdorligining umumiy o’zgarishiga teng kelishi kerak.