Microsoft Word kartografiya doc

51-rasm. 
Doiraviy kartodiagramma (raqamlar bilan Belorus viloyatlaridagi 
shah’ar ah’olisining soni mln. kishi h’isobida kwrsatilgan). 
Kartodiagrammalar geometrik shakllardan iborat bwlib, sirtdan qaraganda 
belgilar usuliga wxshaydi. Lekin bular orasida katta farq bor. Belgilar usulida 
voqea va h’odisalar malum bir joyga tegishli, yani aniq wrni kwrsatilsa, 
kartodiagrammada ularning maydon bwyicha miqdor yig’indisini kwrsatadi.
Hamma vaqt absolyut miqdor berilib, qanday sifat kwrsatkichlardan tashkil 
topganligi kwrsatilgan kartodiagrammalarga strukturali kartodiagrammalar 
deyiladi. Ular h’ududning xoh’lagan joyida strukturalarga bwlingan h’olda ranglar 
ё
ki shtrix chiziqlar bilan tasvirlanadi. Kartodiagrammada voqea-h’odisalarning 
dinamikasi h’am kwrsatilishi mumkin. Chegaralar kartodiagrammaning asosiy 
elementlaridan biri bwlib, u aniq wqiladigan qilib beriladi. Kartodiagramma 
voqea-h’odisalarning h’aqiqiy wrnini kwrsata olmasligi h’am mumkin. Bazan 

---

72
unda tasvirlangan kwrsatkich boshqa joyda h’am berilishi mumkin. Xususan, 
Qoraqalpog’iston Respublikasida h’aydaladigan er miqdorini, olingan paxta va 
sholining yalpi h’osilini kwrsatish kerak bwlsa-da, diagramma shakli h’uddi shu 
ekinlar ekiladigan joyda tasvirlanishi mumkin bwlmasa Ustyurtning biror joyiga 
h’am qwyish mumkin. 
Wzbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy atlasidagi (2000) bir qancha kartalar, 
yani «Qishloq xwjaligi», «Donli ekinlar», «Paxtachilik», «Fermer xwjaliklari» va 
boshqa kartalar shu usulda tasvirlangan. 
4.9. Kartogramma 
Muayyan chegaradagi (asosan, mamuriy chegara doirasidagi) voqea va 
h’odisalarni nisbiy miqdorda kwrsatish usuliga aytiladi. Kartodiagrammaga 
wxshab kartogramma usuli h’am statistik usul bwlib, kwproq ijtimoiy-iqtisodiy 
kartalar tuzishda qwllaniladi. Lekin bu ikki usul bir-biridan farq qilib, 
kartogrammada nisbiy miqdorda beriladi. Jumladan, ah’olining zichligi, yalpi 
ah’oli miqdorida erkaklar va a
ё
llar salmog’i, ishga yaroqli kishilar soni, 
ekinlarining h’osildorligi kartogramma usulida tasvirlanadi. Undagi miqdor 
kwrsatkichlar och 
ё
ki twq qilib berilgan ranglar 
ё
ki shtrixlar orqali kwrsatiladi (52-
rasm).

---

73