Microsoft Word kartografiya doc

Хатолиги
 
й
yk 
чизи
k 
28-rasm. 
Urmaevning twg’ri tsilindrik proektsiyasida kartografik twrning tasvirlanishi.
 
Bu proektsiyada wrtanchi meridian qilib Grinvich meridiani emas balki 30
0
sharqiy uzunlikdagi meridian qabul 
qilingan, unda Evrosi
ё
materigi twliq tasvirlanadi. Boshqa proektsiyalarda tuzilgan dun
ё
kartalarida wrtanchi 
meridian deb Grinvich meridiani qabul qilingan, unda Chukotka yarim oroli Osi
ё
dan ajralgan h’olda 
tasvirlanar edi. TsN
İİ
GAiK proektsiyasida Rossiya h’am bir butun h’olda va kamroq xatolik bilan tasvirlanadi. 
Xatolik xarakteriga kwra bu ixti
ё
riy proektsiya bwlib, teng burchakli va teng maydonli proektsiyalar orasidadir. 
Eng katta maydon xatoligi qutbga yaqin h’ududlarga twg’ri keladi, masalan, Grenlandiya oroli 2 marta (
r 
= 2) 
katta, Afrika birmuncha kichikroq (
r = 
0,8) qilib tasvirlanadi. 
1949 yilda geodezist N.A.Urmaev twg’ri tsilindrik proektsiya ishlab chiqdi va undan dun
ё
kartalarini tuzishda 
foydalanadigan bwldi. Uning Merkator proektsiyasidan farqi shuki, u kamroq chwzilgan. Natijada maydon 
xatoligi ancha kamaygan. Masalan, 45
0
, 60
0
va 75
0
kengliklarda maydon xatoligi 1.6, 2.8 va 6.5 ga teng. 

---

47
хатолиги
 
йўк
 
чизиклар
хатолиги
 
йўк
 
нукталар
 
хатолиги
 
йў
? 
нукталар
 
29-rasm. 
TsN
İİ
GAiK ning kwp konusli proektsiyasida dun
ё
kartasining tasvirlanishi. Maydon xatoligi 
r
va 
burchak xatolik 
ω
kwrsatilgan, bosh masshtab 1:350 000 000. 
Bu shartli proektsiyalar h’isoblanib, wrta maktab atlaslaridagi soat mintaqalari kartasi tuzilgan.
Dun
ё
kartalarini tuzish uchun h’ar xil proektsiyalardan foydalanilmoqda. Masalan, Aitov-Gammer 
proektsiyasi, XIX asr oxiri XX asr boshlarida ishlatilib, unda Er sharining h’ammasi ellipsda tasvirlangan, 
wrtanchi meridian sifatida Grinvich meridiani olingan. Nol xatolik chiziq h’am, nol xatolik burchak h’am 
proektsiyaning markazi h’isoblanadi. 
Dun
ё
kartalarini tuzishda h’ar xil variantdagi G.A.Ginzburg proektsiyalaridan foydalanilmoqda. Masalan, 
TsN
İİ
GAiK (1950) nomli kwp konusli proektsiya 6-sinf wquv atlasidagi va devoriy dun
ё
kartalari TsN
İİ
GAiK 
ning BSAM variantida (29-rasm) va FGAM (Fiziko-geograficheskiy atlas mira 1964) variantlaridan 
foydalanilmoqda. 
Bu proektsiyalar bir-birlaridan wziga xos xususiyatlari bilan farq qiladi. Dun
ё
kartalarini oddiy usulda, yani 
grafik ywl bilan h’am chizish mumkin. Masalan, Frantsuz kartografi Sonson taklif qilgan proektsiya teng 
oraliqli psevdotsilindrik proektsiyasidir. Bu proektsiyada Afrika, Janubiy Amerika va Avstraliya kartalarini 
chizish qulaydir.