Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

(hozirgi Afg‘onistonda) keltirilgan. 
G‘oyat keng hududdan iborat bo‘lgan Eron imperiyasi birligini 
saqlash, uning poyonsiz chegaralarini qo‘riqlash va mamlakat ichidagi 
qo‘zg‘olonlarni bostirish uchun qo‘shin, umuman, harbiy ishlarni 
tashkil qilish zarur edi. Tinchlik vaqtida muntazam qo‘shin eroniylar 
bilan midiyaliklardan iborat bo‘lib, ular asosiy kuchni tashkil qilgan. 
Shoh sara qo‘shini (gvardiyasi) otliq aslzodalar bilan 10 ming kishilik 
“o‘lmas” piyodadan tuzilgan. Eron shohining 10 ming kishilik 
shaxsiy soqchilari bo‘lgan. 
Eron davlatini ichidan mustahkamlash uchun mahalliy 
boshqarmaning muntazam tizimini tashkil qilish talab etilgan. 
Kayxisrav zamonida bo‘ysundirilgan mamlakatlar yirik o‘lkalarga 
birlashtirilib, ularni alohida hokimlar idora qilgan. Bu hokimlar satrap 
deb atalgan (satrap forscha - “xshatrapavan” - “mamlakat 
mutasaddilari”). Satraplar shohning o‘ziga xos noiblari bo‘lib, ular 
o‘lkadagi barcha idora ishlarini o‘z qo‘llarida markazlashtirganlar. 
Ular o‘lkalarda tartib o‘rnatib, ro‘y bergan qo‘zg‘olonlarni 
bostirganlar. Satraplar mahalliy hakamga ham rahbarlik qilganlar, 
kerak bo‘lganda ular jinoiy va fuqarolik ishlari bo‘yicha hukm 
chiqarganlar. Satraplar o‘lkadagi qo‘shinga qo‘mondonlik qilib, 
harbiy ta'minot ishlarini yuritganlar, hatto shaxsiy gvardiya saqlash 
huquqiga ham ega bo‘lganlar. Masalan, Lidiya satrapi Oroytning ming 
soqchidan iborat shaxsiy gvardiyasi bo‘lgan. 
Doro I zamonida Eron shohligi 25 taga yaqin satraplikka bo‘linib, 
ular nomi Behistun, Naqshi Rustam va Suvaysh yozuvlarida 
keltirilgan. Bu o‘lkalarning shohga to‘laydigan soliq miqdori Gerodot 
asarlarida berilgan. Biroq bir-biriga nomuvofiq bu ro‘yxatlarni 

---

 
 
253
ma'muriy ahamiyatga ega deb bo‘lmaydi. Satrapliklar 
o‘zboshimchaligiga chek qo‘yish maqsadida shohlarning chora 
ko‘rishiga qaramay, satraplar erkinliklarni uzoq vaqt qo‘llarida saqlab 
qolganlar. Ayrim satrapliklarda (Bobil, Misr, YAhudiya) mahalliy 
huquq, mahalliy og‘irlik va uzunlik o‘lchovlari, ma'muriy bo‘linish 
(Misrning nomlarga bo‘linishi), ibodatxona va kohinlarning 
soliqlardan ozod qilinganligi va boshqa imtiyozlari saqlanib qolgan.  
Shoh qo‘li ostida ma'muriy va harbiy jihatdan yagona kuchli 
davlatga birlashgan G‘arbiy eron qabilalari davlat asosini tashkil 
qilganlar. Eroniylar imtiyozli mavqyega ega bo‘lganlar. Ular barcha 
soliqlardan ozod qilinganligi sababli, soliqlar og‘irligi bo‘ysundirilgan 
xalqlar yelkasiga tushgan.