Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Fiditiya a'zolari “tenglar jamoasi” ni tashkil etganlar va barcha 
siyosiy huquqlarga ega bo‘lganlar. Fiditiyaga a'zo bo‘lmoq uchun 
umumiy tushki ovqatga muayyan miqdorda natura bilan haq to‘lashi 
kerak edi. Agar spartalik kambag‘allashib, tushki ovqat haqini to‘lay 
olmasa, fiditiyadan chiqarilgan va shu qatorda “tenglar jamoasi” ni 
ham tark etgan. U siyosiy huquqlaridan ham mahrum bo‘lgan. 
Spartaliklarning butun hayoti mamlakat harbiy qudratini 
mustahkamlashga qaratilgan. Spartalik birinchi navbatda jangchi 
bo‘lishi lozim edi. Bu tashqi dushman yaqinligidan emas, balki 
ezilgan, noxayrixoh kayfiyatdagi ilotlar bilan birga yashashdan kelib 
chiqqan zarurat bo‘lgan.  
Sparta davlati faoliyati ilotlarni itoatda tutishga qaratilgan bo‘lib, 
ular butunlay huquqsiz edilar. Spartalik ilotni o‘ldirish huquqiga ega 
bo‘lgan. Har yili bir marta xunrezlik kuni - “kriptiya” kuni tashkil 
etilgan (“kriptiya” - grekcha “o‘ldirish” demakdir). Spartalik yigitlar 
kechalari yig‘ilib, niqob va uzun plash kiyib, ilotlar manziliga yo‘l 

---

 
 
297
oliWar, yo‘lda uchragan ilotlarga hujum qilishgan. Spartaliklar bunda 
yosh va kuchli ilotlarni o‘ldirishga harakat qilganlar. Boshqa aholidan 
ajralib turish uchun ilotlar ustlariga maxsus kiyim, boshlariga it 
terisidan telpak kiyishgan. Qo‘shinda ilotlar yordamchi vazifalarni 
bajarardilar. 
Ilotlar hayoti qadrlanmagan, aksincha, kriptiyalar davrida ular 
hatto beayov qirilgan. Boshqa yunon davlatlaridagi qullar bilan ilotlar 
o‘rtasidagi farq shunda ediki, ilotlar biron shaxsga emas, balki butun 
Sparta jamoasiga qaram bo‘lganlar. Chunki Lakoniya ilotlarini 
qullikka solish davrida spartaliklarda ijtimoiy jamoa munosabatlari 
hali yo‘qolmagan edi. Ilotizm doriy qabilalari Peloponnesni zabt etishi 
oqibatida yuzaga kelgan. Doriylar tomonidan egallangan Fessaliya va 
Kritda mahalliy aholi ham ilotlar kabi qullikka solingan edi.