Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

9 - 10 yillarda Van Man talay islohotlarni amalga oshirdi. Uning 
g‘oyalarida  “Szintyan” tizimi, ya'ni qadimgi jamoa yer mulkini 
tiklash islohotlari e'lon qilindi: 
1. Yer islohoti. Zodagonlarga qarashli yerlar musodara qilinib, 
davlatga tegishli hamma yer “hukmdor yeri” - “vantyan” deb e'lon 
qilingan. Shu bilan birga yer fondini qaytadan taqsimlashga hamda yer 
egaligini cheklab qo‘yishga harakat qilingan. 
2. Yer va qul sotish ta'qiqlangan. Qullarni “shaxsiy qaramlar” - 
“si shu” deb nomlash qulchilikni bekor qilish yo‘lidagi ilk qadam 
bo‘lsa ajab emas. 
3. Davlatning temir, tuz, vino va kon hunarmandchiligi ustidan 
monopoliyasi vaqtincha susaygan bo‘lsa ham, keyinchalik u yanada 
kuchaydi. 
4. Ishlab chiqarish va savdoni tartibga solish maqsadida, 
mamlakat xo‘jalik hayoti ustidan qat'iy va amaliy nazorat o‘rnatishda 
davlat hokimiyatidan foydalanilgan. 
Lekin bu islohotlar Yuqori tabaqalar tomonidan qo‘llab-
quvvatlanmagan. Van Man islohotlari muvaffaqqiyatsiz yakunlandi. 3 
yildan keyin, 12 yilda yer islohoti bekor qilindi. Qul sotish va sotib 
olishga yana ruxsat berildi. Bu yarim islohotlar kutilgan natija 
bermadi. Ikkinchi tomondan, ular Yuqori tabaqalarning manfaatlariga 
zid bo‘lib, ular o‘rtasida norozilik keltirib chiqardi. I asrning Xan 
davridagi qadimgi Xitoy jamiyatida kambag‘al xalqning ahvoli tubdan 
o‘zgargani yo‘q. Kambag‘allarning qo‘zg‘olonlari, ijtimoiy harakatlari 
davom etib, tobora kuchayib bordi. 
Qadimgi Xitoy madaniyati. Xitoy madaniyati juda qadim 
zamonlardan mavjud. Eng qadimgi iyeroglif yozuvining paydo 
bo‘lishi dastlabki taraqqiyot jarayonlarini kuzatish imkonini beradi. 
Saqlanib qolgan adabiy manbalar, qadimgi Xitoyning klassik 
adabiyoti, Xitoy diniy falsafasi, huquqshunosligining qanday paydo 
bo‘lib rivojlanganini va juda qadimgi ijtimoiy-siyosiy tizimlarning 
taraqqiyotini kuzatishga imkon beradi. Bu jarayon ko‘p ming yillar 
davom etib kelgan. 
 Yozuv. Qadimgi iyeroglif yozuvi mil.av.II m.y. paydo bo‘lgan 
va hech qachon unutilmagan. Zamonaviy xitoy tili ham kadimgi xitoy 
tiliga asoslanadi. Mil.av.II m.y. (Shan-In davri)da iyeroglif-belgilar 
soni 2000 bo‘lgan, Xan saltanati davrida ularning soni 18 minga 

---

 
 
279
yetgan. Bizgacha ayrim matnlar hayvon suyaklarida va toshbaqa 
kosalarida yetib kelgan (mil.av. II m.y., Xan davri fol ochadigan