Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Miloddan avvalgi VIII - V ming yilliklarda Mesopotamiya 
aholisi dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik va savdo-sotiq 
bilan shug‘ullangan. Bu davrning boshlarida urug‘ jamoada ularning 
mavqyei baland bo‘lib, izzat - hurmatga sazovor edilar. 
Mesopotamiyada temir miloddan avvalgi III ming yillik 
o‘rtalarida paydo bo‘lganiga qaramay, u juda noyob metall bo‘lgan. 
Temir Kavkaz orti va Kichik Osiyodan keltirilgan deb taxmin qilinadi. 
Taxminan  miloddan avvalgi 2400-yilda Urukagina davrida 
soliqlar qo‘y, qo‘zi, baliq bilan olinib, jun teri bilan hisob-kitob 
qilingan. Mahsulot ayirboshlash savdosi vujudga kelgan. Qul, uy-joy, 
ekinzor, uy hayvonlari va qimmatbaho metallar savdosiga oid saqlanib 
qolgan Shartnoma matnlari ham shundan dalolat beradi. Xom ashyoga 
bo‘lgan ehtiyoj tufayli tashqi savdo biroz rivojlandi. Shumeriylar 
misni Elam, Eron va Ossuriyadan, yog‘ochni shimoldan keltirganlar. 
G‘alla va qoramol ekvivalent vazifasini, keyinchalik quyma metall 
bo‘laklari pul vazifasini o‘tagan. Savdo-sotiq rivojlanishi bilan birga 

---

 
 
97
kema qatnovi va kemasozlik rivoj topdi. Karvon yo‘llarida ham savdo 
taraqqiy eta bordi. Urdan ko‘plab arava tasvirlari topilgan.  
Shumer va Aqqod jamiyatida ishlab chiqaruvchi kuchlarning 
rivoji, mehnat unumdorligining o‘sishi natijasida qo‘shimcha 
mahsulot ko‘payib, qulchilik rivojlandi. Qullar dastlab oilada paydo 
bo‘ldi. Shumerda topilgan yozma hujjatlarda ota o‘z farzandlarini qul 
qilishi mumkinligi haqida aytiladi. Xotin-qizlar teng huquqlarga ega 
bo‘lmaganligi Mesopotamiyada patriarxal tuzum hukmron 
bo‘lganligini ko‘rsatadi. Lekin qullarning asosiy qismi asirlar bo‘lgan. 
Shumerda qullarni “sag”  (bir dona), Aqqodda “ardu” (xarob odam) 
yoki  “reshu”  (bosh) deb ataganlar. Mesopotamiyada miloddan