Microsoft Word итисодий статистика-лотин doc

5. Korxonalarning asosiy vositalardan foydalanish
samaradorligining statistikasi 
 
Korxonalar mavjud asosiy vositalardan samarali foydalanishlari lozim. 
Ayniqsa bu narsa hozirgi bozor munosabatlari sharoitida qo‘shimcha mablag‘ 
sarflamasdan ko‘proq mahsulot chiqarishga, pirovard natijada foydaning 
ko‘payishiga olib keladi. Demak, asosiy vositalar har bir so‘miga qancha 
mahsulot ishlab chiqarganlik ko‘rsatkichi, muhim ko‘rsatkichlardan biridir. Bu 
ko‘rsatkich ishlab chiqarilgan mahsulot (bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat) 
summasini asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga bo‘lib topiladi. 
A.V.q =
V
A
Q
⋅
so‘m bo‘lgan. Bu o‘zgarishni asosiy vositalarning qaytimi, foydalanish 
samaradorligi yaxshilangan deb tushunmog‘imiz lozim. Lekin umumiy xulosa 
chiqarish uchun boshqa ko‘rsatkichlarni ham hisoblab, tahlil qilish lozim.
Korxona asosiy vositalarning daromadliligi ma’lum davrda olingan 
daromad summasining, asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga nisbatan hisoblanadi. 
Daromadlar x 100 
A.V.D = --------------------------; 
A.V 
foizni tashkil etadi.
Asosiy vositalarning foydalilik (rentabellik) ko‘rsatkichi foyda (F) 
summasini, asosiy vositalar o‘rtacha qiymatiga nisbatan aniqlanadi. 
foyda x 100 
A.V.R = ---------------------: 
A.V 
Asosiy vositalar foydalanish samaradorligi ko‘rsatkichlari va ularni 
hisoblash yo‘llari quyidagi sxemada ko‘rsatilgan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

50 
Asosiy vositalar (av) samaradorligini 
ifodalovchi ko‘rsatkichlar va ularni aniqlash yo‘llari. 
Ko‘rsatkichlar tizimi 
AV.ning rentabelligi 
(AV.R) 
AV.ning qaytimi 
(AV.Q) 
AV.ning daromadliligi 
(AV.D) 
F 
AV.R = ---- . 100 
AV 
Q 
AV.Q = -------- 
AV 
D 
AV.D = ------- 
AV 
1 so‘m asosiy 
vositalar qiymatiga 
qancha foyda to‘g‘ri 
kelishi 
1 so‘m asosiy 
vositalar qiymatiga 
qancha natija 
(mahsulot, tovar 
oboroti va h.k.) to‘g‘ri 
kelishini 
1 so‘m asosiy 
vositalar qiymatiga 
to‘g‘ri keladigan 
daromadlar summasi