Microsoft Word итисодий статистика-лотин doc

 
Aylanma mablag‘larni (Ay.mabl.) ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi 
Ko‘rsatkichlar tizimi 
 
 
Ay.mabl.lar 
holatini 
ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar 
 
Ay.mabl.bilan 
ta’minlanganlikni 
ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar 
 
Ay.mabl.lar 
samaradorligini 
ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar 
 
 
Ay.mabl.ning 
umumiy summasi 
Ay.mabl.sig‘imi 
ya’ni 1 so‘m natija 
ko‘r-satkichiga tovar 
oboroti, 
tovar 
mahsuloti va h.k. 
Ay.mabl.ning 
aylanuvchanlik 
tezligi, kunlarda 
Ay.mabl.ning 
umumiy 
Ay.mabl.me’yori-
ning haqiqiy miqdori 
Ay.mabl.ning 
aylanuvchanlik 

---

53 
mablag‘lardagi 
hissasi 
bilan ta’minlanganlik 
koeffitsienti 
koeffitsienti, 
martalarda
Ay.mabl.tarki-bida 
pul 
mablag‘lari 
hissasi 
1 
so‘m 
asosiy 
vositalarga 
to‘g‘ri 
keladigan Ay.mabl. 
Ay.mabl.ning 
rentabelligi 
Ay.mabl.tarkibida 
zahiralar 
va 
harajatlar hissasi 
1 ta xodimga to‘g‘ri 
keladigan Ay.mabl. 
Ay.mabl.ning 
daromadliligi 
Ay.mabl.tarkibida 
debitorlar hissasi 
Debitorlarning 
aylanuvchanlik 
koeffitsienti 
Muddati 
utib 
ketgan 
debitor-
larning 
umumiy 
debitordagi hissasi 
Ay.mabl.tarkibida 
o‘z 
mablag‘lari 
hissasi 
 
2. Aylanma mablag‘lar xolatining statistikasi 
 
Korxonalarda aylanma mablag‘larni statistik o‘rganish ularning umumiy 
hajmini aniqlash va uning yil davomida o‘zgarishini tahlil qilishdan boshlanadi.
Aylanma mablag‘larning umumiy mablag‘lar summasiga nisbati bilan topiladi.
Ay.mabl. 
AMB = ----------------------- 
Balans jami
5660 x 100 
Misolda: yil boshida AMB = --------------- = 60,0 %,
9345 
6000 x 100 
yil oxirida: AMB = ----------------- = 61,9 % 
9700 
Aylanma mablag‘lar tarkibidagi zaxiralar va harajatlar (3.AM) hissasi, 
qancha mablag‘lar zaxira va harajatlarga sarflanganini bildiradi. Bu ko‘rsatkich 
quyidagi hisoblanadi: 
ZXM (zaxira va harajatlar) 
ZAM = ---------------------------------------- 
A . M
3000 x 100 
Misolda: yil boshida ZAM = -------------------- 53,0 % 

---

54 
5660 
2700 x 100 
yil oxirida ZAM = ------------------- = 45 % 
6000 
Aylanma mablag‘lar tarkibidagi pul mablag‘larining hissasi, korxonadagi 
mavjud pul mablag‘larining aylanma mablag‘lar summasiga foizlardagi nisbati 
bilan aniqlanadi. 
Pul mablag‘lari (P.M) 
PAM = --------------------------------; 
Ay.mabl. 
300 x 100 
Misolda: yil boshida P.A.M. = ----------------= 5,3
5660 
450 x 100 
yil oxirida P.A.M. = ---------------- = 7,5 % 
6000 
Aylanma mablag‘lar tarkibida debitor qarzlarning (DAM) hissasi, 
mavjud debitor qarzlarning aylanma mablag‘lar summasi foizlardagi nisbati 
bilan hisoblanadi. 
Debitor qarzlar x 100 
DAM = ------------------------------------; 
Ay.mabl. 
1900 x 100 
Misolda: yil boshida D.A.M. = ---------------- = 33,6 %
5660 
2000 x 100 
yil oxirida D.A.M. = ------------------- = 33,3 % 
6000 
Bu ko‘rsatkich muhim ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, debitor qarzlarning 
hissasi aylanma mablag‘larda qanchalik kam bo‘lsa, shunchalik yaxshi 
baholanishi lozim. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoniga (1999 yil 
19 iyul) asosan qarz hisob-kitoblar 90 kundan o‘tsa muddati o‘tgan debitor 
qarzlar hisoblanadi. Muddati o‘tkazib yuborilgan debitorlik qarzlar paydo 
bo‘lganligi uchun vazirliklar, idoralar, korxonalar rahbarlarining javobgarligini 
oshirish to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi mahsus qaror 
qabul qildi. 
Shuning uchun ham aylanma mablag‘lar tahlilida muddati o‘tgan debitor 
qarzlarning umumiy debitor qarzlardagi hissasini ham aniqlash lozim. Bu 
ko‘rsatkich muddati o‘tgan debitor (M.UD) qarzlar summasi umumiy debitorlik 
summasiga foizlarda nisbati bilan hisoblanadi. 

---

55 
MUD x 100 
MUD = --------------------------------; 
Debitor qarz 
825 x 100 
Misolda: yil boshida MUD = ------------------- = 43,4%
1900 
970 x 100 
yil oxirida MUD = ----------------- = 48,5 % 
2000 
Korxona aylanma mablag‘lar tarkibidagi o‘z mablag‘lari hissasi mavjud 
aylanma mablag‘larining qancha qismi o‘z mablag‘lari manbai bilan 
qoplanganini bildiradi. Bu ko‘rsatkich o‘z mablag‘lari manbaini foizlarda 
aylanma mablag‘larga nisbati bilan hisoblanadi. 
O‘z mablag‘lari x 100 
UzAM = --------------------------------; 
Ay.mabl. 
3430 x 100 
Misolda: yil boshida Uz.A.M. = ----------------- = 60,6% 5660 

---

56