Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
352
Allohdan qo‘rqishga, hukumat bilan hamkorlik qilmaslikka, shariat ko‘rsatmalariga qat’iy 
rioya etishga, Rasululloh (sav) sunnatlariga ergashishga, dunyo lazzatlaridan yuz 
o‘girishga da’vat etgan. 
Sh. bir necha asr mobaynida Afrikaning Sudandan to Maligacha bo‘lgan ichki 
viloyatlarida muvaffaqiyat bilan islomni tarqatgan. Sh. va uning tarmoqlari Marokash, 
Tunis, Jazoir, Sudan va b. Afrika mamlakatlarida bugungi kunda ham mavjud. ShOM - 5 
vaqt o‘qiladigan namozning biri. Sh. namozining o‘qilish vaqti Kuyosh botgandan 
boshlab, mag‘rib ufqidagi qizil shafaqning ko‘rinmay ketadigan vaqtigacha deb 
belgilangan. Bu taqriban 60 daqiqaga teng. Sh. namozi 3 rakaat farz, 2 rakaat sunnat 
o‘qishdan iborat. Sh., xufton va bomdod namozlarining farzi jamoat bilan o‘qilganda 
imom qiroatni jahriy (ovoz chiqarib) o‘qishi vojib amallardan hisoblanadi. Yakka o‘qigan 
odam uchun bu ixtiyoriydir. 2) Quyosh botgan payt ham Sh. deb ataladi. 
 
 
SHOFI’IY, to‘liq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Idris ibn Abbos ash-Shofi’iy (767-
820) - imom, shofi’iylik mazhabining asoschisi, sayyidlardan. 2 yoshida onasi Makkai 
Mukarramaga olib kelgan va shu yerda Qur’oni karimni yod olgan. 10 yil arab olamida 
shirin tili va fasohati bilan mashhur bo‘lgan Huzayl qabilasida yashagan, natijada yirik 
arab tilshunosi, she’riyat bilimdoni bo‘lib yetishgan. Ko‘p yerlarga safar qilgan. Makka 
muftisi Muslim Xolid az-Zanjiy va Madinai munavvarada Imom Molik huzurlarida ta’lim 
olgan. Imomi A’zamning shogirdi Muhammad ibn Hasan bilan Bag‘dodda yaqin 
muloqotda bo‘lib, unga shogird tushgan va shu yerda o‘z mazhabini tuzgan. Imom 111. 
mazhabi, asosan, Misrda, Hind okeani davlatlarida, ayrim orollarda tarqalgan. 
Sh. bir qancha muddat goh Iroqda, goh Hijozda istiqomat qilgan. 815 y. Qohirada 
muqim turib qolib, shu yerdagi "Amr ibn Os" jome’ masjidida fiqhdan dars bergan. 
Sh.ning "ar-Risola", "al-Umm" asarlari islom olamida mashhurdir va shofi’iy ulamolar 
uchun eng zarur manba bo‘lib xizmat qiladi. Sh. "Usul al-fiqh" ilmiga asos solgan. 
Boshqa faqihlar o‘zlariga manba deb hisoblagan "Istihson"ni qabul qilmagan, uni xato 
deb tushungan. 
Bu zot haqida Imom Axmad ibn Hanbal shunday degan: "Siyoxdon ko‘targan har bir 
kishining zimmasida Shofi’iyning haqqi bor". Boshqa olimlar esa: "Muhaddislar g‘aflat 
uykusida edilar, Imom Shofi’iy ularni uyg‘otdilar", deyishgan. 
 
 
SHOFI’IYLIK - sunniylikdagi diniy-huquq mazhablaridan biri. Imom Shofi’iy asos 
solgan. Sh. huquq tizimi xanafiylar va molikiylarning diniy-huquqiy ta’limotini o‘ziga 
singdirgan bo‘lsa-da, ko‘proq molikiylarga yaqin turadi. 111. qiyosni va ra’yni cheklab 
ko‘llaydi. Sh. Qur’on va sunnaga yagona manba sifatida qaraydi. Sh.ga ko‘ra, sunna 
Qur’onni to‘ldiradi, xolos, sunnaning o‘zi qiyoslab o‘rtacha hukm chiqarish uchun asos 
bo‘lolmaydi. Sh. tarafdorlari madinalik rivoyatchilarning hadislarini ustuvor hisoblab, ular 
aytgan hadis yoki ijmo’ga tayanib ish ko‘rish mumkin, deb biladi. Sh. Suriya va Misrda 
shakllangan. O’rta asrlarga kelib Yaqin Sharq mamlakatlarida keng garqalgan. 
Keyinchalik bu mazhabning ta’sir tsoirasi torayib borgan. Hoz. vaqtda Misr, Indoneziya, 
Shimoliy Kavkaz musulmonlari orasida, Sharqiy Afrika mamlakatlarining ba’zilarida, 
qisman Suriyada va jan. arab sultonliklarida Sh. mazhabi diniy-huquq gizimiga amal 
qiluvchilar bor.