Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
340
- G' -
 
 
G’AZAVOT - q. Jihod. 
 
 
G’AZOLIY, Abu Homid Muhammad ibn Muhammad al-G’azoliy (1058-1111) - yirik 
ilohiyotchi olim, faylasuf. Tus sh. (Xuroson)da tug‘ilgan. Nishopur sh.da ash’ariy ulamo 
Juvayniy qo‘lida tahsil ko‘rdi. Saljuqiylar vaziri Nizomulmulk huzurida Bag‘dodda xizmat 
qildi, Nizomiya madrasasida faqih-mudarris sifatida faoliyat ko‘rsatdi. Ismoiliylar 
Nizomulmulkni o‘ldirganidan so‘ng R. haj bahonasida Bag‘dodni tark etib, Damashqda 11 
yil yashadi. Keyinchalik Nizomulmulk o‘g‘li Faxrulmulk taklifi bilan yana Nizomiya 
madrasasida mudarrislik qildi. 
Asosiy asarlari "Tahofut ul-falosifa" ("Faylasuflarni rad etish"), "Kimyoi saodat" ("Saodat 
kimyosi"), "Ixyo ulum ad-din" ("Diniy ilmlarni tiriltirish") va b.da R. islom ilohiyoti 
tizimini ishlab chiqqan, uni falsafiy jihatdan asoslashga uringan. An’anaviy sunniylik 
aqidalarini so’fiylik ideallari bilan birga qo‘shib talqin etgan. Inson iroda erkinligi va ilohiy 
taqtsir masalalarini ko‘rib chiqib, "kasb" ("o‘zlashtirish") g‘oyasini oldinga surgan. R.ga 
ko‘ra, inson Alloh buyurgan yaxshi yoki yomon amallar orasidan o‘ziga maqbulini tanlab 
olishda ixtiyoriydir va shu bois, mazkur xatti-harakatlari oldindan belgilab qo‘yilishi 
(takdir)ga qaramay, ular uchun aynan insonning o‘zi mas’uldir. Bir necha asarlarida G’. 
musulmon faylasuflari, Aristotelning Sharqdagi izdoshlari (Forobiy, Ibn Sino va b.) bilan 
olamning yaratilganligi, Koinot abadiyligi, ruhning o‘lmasligi muammolari, sababiyat 
nazariyasi va h.k. bo‘yicha bahs yuritgan. Islom tafakkuri va o‘rta asr Yevropa 
falsafasiga barakali ta’sir ko‘rsatgan. Zamondoshlari tomonidan "Hujjat ul-islom" ("Islom 
dalili") deb ulug‘langan.