Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

ISRO VA ME’ROJ - islom tarixida Muhammad(sav)ning Makkadan Quddusga qilgan 
tungi sayrlari (isro) hamda Quddusdagi Aqso masjididan osmonga ko‘tarilishlari 
(me’roj). Bu haqda Qur’on oyatlari va hadisi shariflarda keng ma’lumotlar berilgan. Bu 
hodisa ilohiy mo’jizalar turiga kirgani uchun moddiylik va aqliy dalillar bilan 
chegaralanuvchi kishilar uni inkor etadi. Hadis va rivoyatlarda aytilishicha, Muhammad 
(sav) Jabroil (as) boshchiligida tuvda ko‘p yillik masofani bosib o‘tib, bu samoviy 
sayohatlaridan boy xotiralar bilan qaytishgan. Jumladan, yetti qavat osmon oraliklarida 
o‘zlaridan oldinga o‘tgan yirik paygambarlar bilan muloqotda bo‘lishgan. Jannat va 
do‘zaxni tomosha qilishgan. 5 vaqt namoz ham shu kechada farz qilingan. Bu hodisa 
tasvirlab yozilgan ko‘pgana asarlar mavjud. I. va m. kechasi islom olamida diniy bayram 
sifatida har yili hijriy rajab oyining 27-kechasida nishonlanadi. 
 
 
ISTISLOH (arab. - manfaatlarni hisobga olish) - fiqhning qo‘shimcha manbalaridan biri, 
uning me’yorlarini aql-idrok bilan ifodalash usuli (q. Ijtihod). I. "mutlaq manfaatlar" 
atamasining sinonimi. I. tushunchasi asosida musulmonlar dinini saqlash, ularni hayotda 
qo‘llab-quvvatlash, avlodning aql-idrokli bo‘lishi uchun qayg‘urish, ularning davom 
etishini ta’minlash, mol-mulkini himoya etish g‘oyasi yotadi. I. tarafdorlari fikricha, 
Qur’onda, sunnada aniq javoblar berilmagan masalalar yuqoridaga besh manfaatni 
hisobga olish yo‘li bilan hal etilishi lozim.  
 
 
ISTIG’FOR (arab.) - Allohdan gunohni kechirishni, afv etishni so‘rash. Kimki qilgan 
gunoh ishlari uchun astoydil tavba qilsa, Alloh tavbasini qabul etadi, degan qat’iy 
ishonchga asoslanadi. Hadislardan biriga ko‘ra, inson yomon ishning ortidan yaxshi ish 
qilsa, o‘sha yomonligini yuvgan bo‘ladi. Qur’oni karimda "... saharlarda istig‘for 
aytuvchilar" (3.17), deyilgan. Ibn Kasir I.ning eng afzali sahar paytidagisi ekaniga shu 
oyatni dalil qilgan. Rasul (sav) deydilarki: "Alloh taolo har kecha dunyo osmoniga 
tushadi. Bu payt kechaning oxirgi uchdan biridir. Shunda Alloh subhonahu aytadi: 
"So‘rovchi bormi, beraman. Duo qiluvchi bormi, ijobat etaman. Istig‘for aytuvchi bormi, 
mag‘firat qilaman..." I. gunohlardan forig‘ bo‘lishning, o‘z-o‘zini poklashning, tavba 
qilishga da’vat qilishning muhim vositasi hisoblanadi.  
 
 
ISTIHSON (arab. - bir narsani yaxshi deb hisoblash, yaxshilash, ma’qullash) - fiqhga 
oid tushuncha; shariat masalalariga qiyosiy tatbiq etishda kelib chiqishi mumkin bo‘lgan 
xulosalardan musulmonlar jamoasi uchun qaysinisi yaxshiroq, foydaliroq, ma’qulroq 
bo‘lsa, o‘shanisini qo‘llash tamoyili. Buni shariatga Abu Hanifa (ra) kiritgan. Tajriba 

---

Islom Ensiklopediyasi 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
143
asosida, k,iyos bo‘yicha qabul qilingan rasmiy qaror maqsadga muvofiq bo‘lmasa yoki 
zarar keltirsa I. qo‘llaniladi. Mas., shariat kishi o‘zida yo‘q narsani sotishdan qaytargan, 
lekin I.ga, asosan, kosiblar, zargarlarga ruhsat bergan. Zero kosib, zargar xaridor ila hali 
tikilmagan mahsi, qilinmagan taqinchoq uchun savdolashadi. I. tamoyili kishilarning 
hayotdagi ehtiyoji va urf-odatlariga moslashtirilgan.