Microsoft Word ihyo ulimni eslash ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

43

Beshinchi bob 

Xalifalar, amirlar va solih insonlarning o‘lim onlarida aytgan so‘zlari 

 

Muoviya ibn Abu Sufyon vafoti arafasida dedi: «Meni suyab tyog‘izing». Aytgani 

bajarildi. Keyin Olloh taologa taslnx ayta boshladi, Ollohni zikr etdi, ko‘zlariga yesh keldi 

va Ey Muoviya! Qarib, axvoling pasayganidan so‘ng Rabbingni 1Glayapsanmi? Gullab-

yashnagan, to‘lib-toshgan yigitlik paytingda qaerda eding?!» deya xo‘ngrab yubordi. 

So‘ngra iltijo eta boshladi: «Ey Rabbim! Kalbi toshdek kotgan bu osii cholga O’zing rahm 

et. Ollohim! So‘nggi nafaslarda qoqilish va toiilishdan asra. O’zingdan o‘zgaga umidi, 

ishonchi yo‘k kimsani hilming bilan yorlaqa».  

Rivoyat qilinishicha, Muoviya xasta yotgan paytida bir guruh kishilar undan hol so‘rab 

xuzuriga kirishdi. Ular bemorning axvoli og‘ir ekanligini sezishdi. Muoviya O

lloh

ga hamdu 

sano aytib, shunday dedi: «Nahot bu dunyo bizning bilganimizdan boshqacha bo‘lsa?! 

Ollohga qasamki, biz bu dunening chi-royiga uchdik. Butun jiddu jahdimiz, lazzatga 

uchligimiz bilan unga tashlandik. Lekin xech qancha vaqt o‘tmasdan dune ularni bizdan 

ketma-ket, bosqichma-bosqich tortib oldi, Dune bizga vafo qilmadi, dunyo bizga 

malomat bo‘ldi. Bu dunyo uyiga «tuf» va yana «tuf!» 

Rivoyat kilinishicha, Muoviya oxirgi xutbasida dedi: «Ey insonlar! Men o‘rib olshishga 

tayyor ekinman, Albatta, men sizlarni idora kildim. Mendan keyin sizlarni boshqarajak 

kishi mendan xam yomonrok bo‘ladi. Xuddi mendan oldin idora qilgan zot mendan 

yaxshirok bo‘lganidek! 

Ey Yazid! Qachon ajalim yetsa, jasadimni yuvishni okil kishiga topshir Negaki, Olloh 

nazdida oqilning o‘rni bo‘lak. Jasadimni muloyimlik bilan yuvsin. Takbirni ovoz chikdrib 

aytsin Ey Yazid! Ollohning ota-ona haqidagi nasihatinn unutma! Meni yangi 

«ko‘ylagim»ga o‘rab, qabrimga ko‘yganlaringdan sung Rahmlilardan raxshshrok bo‘lmish 

Zot bilan Muoviyani xoli qoldiring». 

Muhammad ibn Uqba deydi: «O’lim onlarida Muoviya dedi: «Koshki «Zu-Tuvo»dagi 

oddiy kurayshlik kishilardan bo‘lib qolsam, koshki bu vazifada ishlamasam edi». 

Abdulmalik ibn Marvon vafoti yaqinlashgach, damashqlik bir kir yuvuvchining ishiga 

qarab: «Koshki bir kir yuvuvchi bo‘lgan bo‘lsam-u, kunlarim shu hunar orkdsidan o‘tgan, 

shu huna-rim tufayli non topib yegan bo‘lsam. Koshki dunyo ishlariga boshchi 

bo‘lmasam edi», dedi. 

Bu so‘zlardan xabar topgan Abu Hozim (Salama ibn Dinor al-A’roj al-Madaniy - 

tobe’inlardan) shunday deydi: 

«Ollohga hamdu sanolar bo‘lsinkn, ular o‘limi arafasida biz yashayotgan hayotni orzu 

qildilar. Biz esa o‘lim yaqinlashga-nida ular yashayotgan hayotni orzu qilmaymiz». 

Xasta yotgan paytida Abdulmalik ibn Marvonga deyildi: 

— O’zingizni qanday his etyapsiz, ey amiral-mo‘minin? 

— Olloh taoloning ushbu oyatida aytilganidek: «Mana, Bizning huzurimizga