Microsoft Word Hayot faoliyati xavfsizligi 3- ma'ruza

Fizikaviy omillarga 
mashina va mexanizmlarning harakatlanayot-gan, aylanayotgan yoki 
siljiyotgan qismlarini, mexanizm bilan ko’tarilayotgan
yukni, qattiq shovqin va titrashlarni, havoning harorati va namligining yuqori yoki 
pastligini, ish joyining ortiqcha yoki kam yoritilganligini va boshqalarni kiritish 
mumkin. 
Kimyoviy omillarga 
pestasidlar, neft mahsulotlari, mineral o’g’itlar, asetilen ishlab 
chiqarishda foydalaniladigan boshqa gazlarning ta’siri kiradi. 
Biologik omillarga 
mikroorganizmlar - hayvonlar, yuqumli kasallik viruslari, bakteriyalar 
va ularning ajratgan mahsulotlari, shuningdek zaharli o’simliklar kiradi. 
Psixo-fiziologik omilga
- jismoniy zo’riqishlarni (jismoniy kuch sarflab bajariladigan ishlar) 
va asabiy-psixik zo’rihishlarni - mehnatning bir xilligidan zerikarliligi, aqliy zo’riqish va 
boshqalarni kiritish mumkin. 
GOST 12.1.007.76 ga asosan zararli moddalarning organizmga ta’sir qilish darajasiga qarab 
4 ta xavfli sinfga bo’linadi: 
1) o’ta xavfli moddalar; 2) yuqori xavfli modsalar; 3) o’rtacha xavfli modsalar va 4) kam 
xavfli moddalar. 
Xavfsiz va zararsiz mehnat sharoitlari quyidagilarni: mos texnologiyani, ish tartibini, ishlab 
chiqarish vositalaridan foydalanishni, qulay ish sharoitlarini, xom ashyolarni, yarim mahsulotlarni, 
ish o’rinlarini tashkil qilishni va jixozlardan, ximoya vositalaridan oqilona foydalanish, xavfsizlik 
talablarini bajarish, kasbiga qarab tanlov o’tkazish va ishchilarni o’qitish, texnik-me’yoriy 
xujjatlarga xavfsizlik vositalarini kiritish bilan ta’minlanadi. 
Texnologik jarayonlarni loyihalash, tashkil etish va o’tkazishda xavfsizlik talablari oldindan 
nazarda tutilmog’i shart. Buning uchun ishlab chiqarishda zararli ta’sirlarning oldini olish, ishdagi 
operasiya va jarayonlarni o’zgartirish, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish hamda unda masofadan 
turib boshqarishni qo’llash, gipodinamiyaga e’tibor berish, ishni oqilona tashkil etish shu bilan bir 
hatorda og’ir mehnatni chegaralashni ham hisobga olish kerak. Shuningdek, o’z vaqtida ishlab 
chiqarish xavfsizliklari to’g’risidagi ma’lumotni, jarayonni boshqarish va nazorat qilish sistemasini, 
o’z vaqtida chiqindilarni zararlantirish, chiqarib tashlashga xavf va zarar tug’diruvchi manbalarga 
alohida e’tibor qaratish kerak. 
Ish xonalari, qurilish me’yori va qoidalariga (QM va Q) mos kelishi kerak, xonalar va ish 
joylarida xavfli va zararli ta’sirlar darajasi me’yoriy ko’rsatkichlar-dan yuqori bo’lmasligi shart. 
Ishlab chiqarish maydonlari QM va Q talablariga va davlat nazorat tashkilotlari tasdiqlagan 
qoidalarga javob berishi zarur.Ishlab chiqarish jihozlari GOST 12.2,003-74 ga, QM va Q va 
texnologik loyihalash me’yoriga mos kelishi hamda ish joylari yetarli holda yoritilgan bo’lishi 
shart. 
Rangdan 
to’g’ri 
foydalanishning 
ahamiyati 
kattadir. 
Xonalar, 
uskunalar 
va 
kommunikasiyaning rang bezagi faqat estetik talablarni emas, balki zarur rang yorug’lik gammasini 
yaratish shartlarini ham qanoatlantirishi kerak. Interer rangini tanlash masalasi mehnat turini, 
xonalardagi harorat namlik tartibotini, uskunalarning miqdori va o’lchamini, yoritish turini hamda 
korxona joylashgan joyning iqlim sharoitini inobatga olgan holda hal etiladi. 
Havosining harorati 20°S dan, nisbiy namligi esa 60 % dan ziyod bo’ladigan tabiiy ishlab 
chiqarish xonalarini so’nik ranglarga, ularning ikkinchi darajali sirtlarini esa yoqimli ranglarga 
bo’yash lozim. Bu tavsiyalar tashqi havosining harorati yuqori bo’lgan janubiy regionlarga ham 
taalluqlidir. Xonada uskunalar qancha ko’p bo’lsa, intererning alohida qismlari shuncha ochiq 
rangga bo’yalishi lozim. 
Polning rangi uskunalar rangini to’ldirishi kerak. Uskunalar kamroq xillikdagi ranglarga 
bo’yaladi; uskunaning o’lchamlari qancha katta bo’lsa, uning rangi shuncha och bo’lishi lozim. 
Quvurlarni oq rangga yoki shunga yaqin rangga, yoxud quvurlar uchun fon vazifasini 
o’tovchi devorlar rangiga bo’yash tavsiya etiladi. Tsex transportini bo’yash uchun asosiy uskunalar 
rangini bo’rttirib ko’rsatuvchi o’rtacha va katta to’yinganlik gammasi ko’proq to’g’ri keladi. 
Bunday sharoit yaratilmasa ishchilarning zo’riqishiga olib keladi.