Microsoft Word haq hamisha golib ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
40
Abbos chiqib ketib, birozdan so‘ng qaytib keldi va: «Sizga suiqasd qilgan Mug‘iyraning 
nasroniy quli ekan», dedi. Hazrat Umar (r.a.): «As-Sunu’mi?» - deb so‘radilar. Ibn 
Abbos tasdiq qildi. Hazrat Umar (r.a.): «Uni Alloh taolo halok qildi. Men unga amru 
ma’ruf qilgan edim. Alloh taologa shukrkim, U meni musulmonning qo‘li bilan o‘ldirmadi. 
Ey ibn Abbos, sen va otang Madinada ulujlarning ko‘p bo‘lmog‘ini istar edingizlar!» deya 
undan o‘pkaladilar. Darhaqiqat, Ibn Abbos va uning otasi ulujlarni, ya’ni arab bo‘lmagan 
kofir qullarni Madinada ko‘paytirish tarafdori bo‘lib, ularning ajamiy qullari boshqasidan 
ko‘proq edi. Xijolatda qolgan ibn Abbos: «Agar istasangiz, ularni o‘ldiramiz», dedi. 
Bunga javoban hazrati Umar (r.a.): «Ikkalangiz o‘z tillaringiz bilan «Madinada ajamiy 
qullarni ko‘paytiraylik», deganingizdan keyingi bu gaping yolg‘ondir, endi bo‘lar ish 
bo‘ldi, o‘z qiblalaringizga qarab namozlaringizni o‘qiyveringlar, hajlaringizni ado 
etaveringlar», dedilar. 
Hazrati Umarni uylariga olib ketishdi. Madina ahli, uzoq-yaqindagi musulmonlar bu 
dahshatli qotillikdan gangib qolishgandi. Xalifaning qattiq yaralanganini eshitgan 
musulmonlarning ko‘zidan yosh jalasi quyilar, dushmanlar shod, masrur edi. Ba’zilar 
«Hech nima qilmaydi, tezda tuzalib ketadilar», deya o‘ziga tasalli bersa, boshg‘alar u 
kishining sog‘liqlaridan xavotirga tushib, o‘zini qo‘ygani joy topolmasdi. 
Xalifa huzuriga tabib olib kelishdi. U bemorga sharbat, sut ichirib ko‘rdi. Ikkovi ham 
jarohat o‘rnidan oqib chiqdi. Buni ko‘rgan tabib afsuslanib bosh chayqadi: «Qiladigan 
ishingizni qilib oling, ey amiral mo‘minin, jarohatingiz xiyla og‘ir!» 
Hamma hazrat Umarning huzurlariga kirib, u kishiga tasalli, hamdardlik izhor qildi. 
So‘ngra bir ansoriy yigit kirib kelib, shunday dedi: «Ey mo‘minlar amiri, Rasululloh 
sollallohu alayhi vasallamga sahobiylik qilganingiz hamda Islomda o‘zingizga ma’lum 
shijoatkorligingiz tufayli Alloh taolo jannatiy ekanligingiz xususida qilgan bashoratidan 
xursand bo‘lingiz! Keyin adolat bilan xalifalik qildingiz, buning ustiga, mana sizga 
shahidlik ham nasib etib turibdi». 
Bu qizg‘in gaplarni indamay eshitgan xalifa: «Shoyad shunday bo‘lsa! Ey jiyanim, 
ammo bular mening na Alloh taolo oldidagi hisob-kitobim va na Uning bandasiga 
beradigan qarzim uchun kifoya qilmas edi», dedilar. Keyin o‘g‘illarini chaqirib: «Ey 
Abdulloh ibn Umar, qara-chi, qancha qarzim bor ekan?» - deb so‘radilar. Hisoblab 
chiqishsa, dunyoning yarmiga hukmronlik qilgan va Arabistonni oltin-kumushga ko‘mib 
yuborgan xalifaning sakson olti ming dirham qarzlari bor ekan. O’nlaridan esa 30-40 
dirham pul chiqdi. Shunda hazrati Umar (r.a.) o‘g‘illariga topshiriq berdilar: «Agar 
qarzimni uzishga Umar oilasining mol-mulki yetsa, uni to‘lagin, basharti yetmasa, Bani 
Adiy ibn Ka’b qabilasidagi qarindoshlarimdan so‘ra, ammo ularni o‘zgalar qoshiga 
bormoqqa majburlama, ular bergan mol-mulknigina qarzimga to‘la! Hozir esa mo‘minlar 
onasi Oisha roziyallohu anhoning huzurlariga borgil-da: «Otam Umar sizga salom 
aytdilar», deb aytgin, ammo «Mo‘minlar amiri salom aytdilar», demagin, chunki men 
bugundan e’tiboran mo‘minlarning amiri emasman. So‘ng «Otam Umar ibn al-Xattob ikki 
do‘stlari yoniga dafn qilinmoqlariga sizdan ijozat so‘rayotirlar», deb aytgin». 
O’g‘illari hazrati Oishaning huzuriga kirishga ruxsat so‘radilar va otalarining 
iltimoslarini yetkazdilar. Oisha onamiz: «Men o‘zimning ular yoniga dafn qilinmog‘imni 
orzu qilar edim, ammo bugun bunga o‘zimdan ko‘ra hazrat Umarni munosibroq 
ko‘rurman», dedilar. 
Ibn Umarning qaytib kelganini hazrati Umarga ma’lum qilishdi. Shunda u kishi 
boshlarini yostiqdan biroz ko‘tarib qo‘yishni so‘radilar va o‘g‘illariga «Qanday javob 
keltirding?» - dedilar. Ibn Umar: «Ey mo‘minlar amiri, siz istagan javobni keltirdim, ul 
muhtarama ijozat berdilar», dedi. Hazrati Umar chuqur qoniqish bilan: «Alhamdulillah, 

---

Haq hamisha g’olib (Umar al-Foruq). Ahmad Muhammad