Microsoft Word Foydali qazilma end doc

22-§. Rangli metallar 
 
MIS KONLARI. 
Sof mis-qizg‘ish rangdagi yumshoq, issiqlikni va elektr tokini 
juda yaxshi o‘tkazadigan, yaxshi cho‘ziluvchan va egiluvchan metall-
dir. quruq havoda deyarli o‘zgarmaydi. Mis klarki 0,01, erish harorati 
– 1083 °С, qaynash harorati – 2360 °С, solishtirma og‘irligi 8,95. 

---

 
71
Ishlab chiqarishda misning 40 %ga yaqini elektr simlar va kabellar 
tayyorlash uchun, qolgan qismi esa turli qotishmalar sifatida qo‘lla-
niladi (13-rasm). Bunday qotishmalarning asosiylari: bronza (Cu, Hb, 
Sn, Al), latun (Cu, Zn), melxior (Cu,Ni). Bundan tashqari mis dengiz 
kemalarining quyi qismini himoya qilish uchun qo‘llaniladi. Mis 50ga 
yaqin mineral tarkibiga kiradi. Ularning asosiylari: xalkopirit, kuprit, 
bornit, kovelin, malaxit, kubanit va hokazo. Misning dunyo bo‘yicha 
tabiiy zaxirasi 2005-yil ma’lumoti bo‘yicha 940 mln t, shu jumladan 
140 mln. t. Chilida to‘plangan. Bir yilda dunyo bo‘yicha 14 mln. 916 
ming t mis ma’dani qazib olinadi. Shundan 5 mln 320 t sini Chili ish-
lab chiqaradi. Mis ma’danlarining sanoat turidagi to‘plamlari quyidagi 
konlar bilan bog‘liq: 
Magmatik konlar – Qozog‘istondagi Kounrad, O‘zbekistondagi 
Qalmoqqir, Chilidagi Chukikamata konlari. 
Cho‘kindi konlar – Qozog‘istondagi Jezqazg‘an, Rossiyadagi 
Udokan konlari. 
Likvatsion konlar – Rossiyadagi Norilsk, Talmax konlari. 
Gidrotermal konlar – Ispaniyadagi Rio-Tento koni.