|
kutubxonachi.uz
– Xalq xizmatida.
YouTube
|
Telegram
|
Telegram Bot
43
Chol bazo‘r nafas olar, og‘zida allaqanday notanish maza sezardi. Maza chuchmalgina bo‘lib, mis
tamini berar, shuning uchunmi bir muddat chol qo‘rqib ketdi. Ammo tezda hammasi o‘tib ketdi. U
okeanga tupurib dedi:
— Yeb qollaring, galanos, teshib chiqsinu to‘ng‘iz qo‘plaring, ishqilib! Tushlaringga odam
o‘ldirganlaring kirib chiqsin.
Chol endi o‘zining uzil-kesil va batamom yengilganini bilardi. U quyruqqa qaytib kelib, rumpelning
singan bir bo‘lagi rul teshigiga kirib turganini ko‘rdi va boshqa iloj qolmagandan so‘ng qayiqni u bilan
ham boshqarish mumkinligini bildi.
Yelkalariga qopni yopib olgach, u qayiqni manzilga tomon to‘g‘rilab burdi. Endi qayiq yengilgina
yelib borar, chol bo‘lsa hech narsani o‘ylamas, hech narsani sezmas, his qilmas edi. Endi unga hamma
narsa bari bir bo‘lib qolgan, faqat qayiqni jonajon sohilga tezroq ham omon-eson yetkizsa bo‘lgani edi.
Tunda akulalar go‘yo stol ustida qolgan-qutgan salqit ovqatga o‘zini urgan ochofatlarday baliqning
g‘ajib tashlangan gavda suyagiga tashlanishdi. Chol ularga e’tibor bermadi. Uning endi o‘z qayig‘idan
bo‘lak hech narsaga qayrilib qaragisi kelmasdi. Chol faqat zil-zambil og‘irlikdan bo‘shagan qayiqning
erkin qushday yelib, suzayotganini his qilib borardi, xolos.
«Yaxshi qayiq,— deb o‘yladi u.— Rumpeli demasa, o‘zi bus-butun. Nima, yangi rumpel qo‘yish
qiyinmidi?» Chol iliq oqimga kirganini sezib turar, shunday qo‘z o‘ngida qirg‘oq bo‘yi posyolkalarning
chiroqlari miltillar edi. U o‘zining hozir qaerda turganligini bilardi; endi unga yetib olish hech gap emas
edi.
«Shamol — bu, so‘zsiz, bizga birodarku-ya,— deb o‘yladi u va keyin qo‘shib qo‘ydi:—Darvoqe, har
doim ham shunday emas. Ko‘z ilg‘amas dengizni olsak — u ham do‘stu dushmanlarimizga to‘la.
To‘shak-chi...— o‘ylardi u,— to‘shak — birodarim. Ha-ha, xuddi shunday, oddiy to‘shak. O’ringa oyoq
cho‘zish ayni hikmatning o‘zi. Yengilib bo‘lganingdan keyin yelkangdan tosh ag‘darilganday yengil
tortasan-qo‘yasan! — xayol qildi u.— Men buning shunchalik oson bo‘lishini bilmasdim... Kim ham
seni yenga qoldi o‘zi, chol?—so‘radi u o‘zidan.— Hech kim,— javob berdi u.— Aybim shuki, men
dengizda haddan tashqari uzoq ketib qoldim».
U kichik ko‘rfazga kirgan mahalda, Terras chiroqlari o‘chgan ediki, bundan chol hamma uyquga
ketganini tushundi. Shamol to‘xtovsiz zo‘rayib borar, shu tobda bo‘lsa, ayniqsa kuchli esa boshlagan edi.
Lekin gavan osoyishta edi. Chol qoyalar ostidagi toshloqda to‘xtadi. O’ziga yordam beruvchi hech kim
bo‘lmaganidan, u qayiq-ni sohilga imkoni boricha yaqinroq olib keldi. Keyin qayiqdan chiqib, uni
qoyaga qantarib bog‘lab qo‘ydi.
Machtani sug‘urib oldi-da, unga yelkanni o‘rab bog‘ladi. So‘ng machtani yelkasiga ortib, tepalikka
ko‘tarila boshladi. Mana xuddi shunda u o‘zining qanchalik holdan toyganini bildi. Bir zum to‘xtadida,
orqasiga o‘girilib qarab, ko‘cha fonarining yorug‘ida haybatli baliq dumining qayiq quyrug‘i orqasidan
nechog‘lik yuksalib turganini ko‘rdi. Ko‘zi baliq umurtqasining oppoq yalang‘och chizig‘i bilan tig‘i
oldingga turtib chiqqan boshining quyuq soyasiga tushdi.
Chol yana yuqoriga chiqishda davom etdi. Tepalikdan o‘tgach, behol yiqildi va shu ko‘yi yelkasida
machta bilan bir muddat cho‘zilib yotdi. Keyin oyoqqa turishga urindi, ammo bu oson emas edi va u shu
holicha yo‘lga termilgancha, o‘tirib qoldi. O’z kori bilan chopib mushuk o‘tdi, chol uning orqasidan uzoq
qarab turdi, so‘ng bo‘m-bo‘sh yo‘lga ko‘z tikdi.
Nihoyat u machtani yerga uloqtirib tashlab, o‘rnidan turdi. Uni yana yelkasiga olib, yo‘l bo‘ylab
yuqoriga qadam bosdi. To kulbasiga yetguncha yo‘l-yo‘lakay besh marta dam olishga to‘g‘ri keldi.
Uyga kirgach, u machtani devorga suyab qo‘ydi. Qorong‘ida suvli shishani topib, to‘yib ichdi. So‘ng
karavotga cho‘zildi. U odeyalni yelkasiga tortib orqasini va oyoq-larini yopdi-da, yuzi bilan gazetaga
muk tushib, kaftlari yuqoriga qaragan qo‘llarini uzatgancha uxlab ketdi.
Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: |
