Microsoft Word ernest xeminguey chol va dengiz lot ziyouz com doc

kutubxonachi.uz
 – Xalq xizmatida.  
YouTube
 | 
Telegram
 
| 
Telegram Bot
 
41
«Men ularni gumdon qilarman deb hatto xayolimga ham keltirmagan edim,— deb o‘yladi chol.— 
Avvallari, rost, bu qo‘limdan kelardi. Darhaqiqat, men ularning har ikkovini ham o‘lasi qilib mayib 
qildim, o‘ldimi endi, shunda ham o‘zini hech balo urmaganday tutsa. Agarda to‘qmoqni ikki qo‘llab 
ushlay olganimda edi, unda men birinchisini turgan gap — o‘ldirardim: hatto hozir ham, shu yoshimga 
qaramay, o‘ldirgan bo‘lardim».
Cholning baliq betiga aylanib qaragisi kelmasdi. Chunki uning yarmi talon-taroj bo‘lganligini bilardi. 
U akulalar bilan olisharkan, quyosh ham botib, gov- gum kirgan edi.
— Hademay qosh qorayadi,— dedi u.— O’shanda men, ehtimol, Gavana chiroqlarining yolqinini 
ko‘rarman.
Mabodo sharqqa qarab haddan tashqari og‘ib ketgan bo‘lsam, unda men yangi kurortlardan birining 
chiroqlarini ko‘raman.
«Men sohildan juda ham yiroqda bo‘lmasam kerak,— deb o‘yladi chol.— Fahmimcha, u yoqda 
bekordan-bekorga qayg‘urishmayotgan bo‘lsa kerak. Darvoqe, qay-g‘urganda ham faqat bola 
qayg‘urishi mumkin. Ammo, axir xuddi uning o‘zi menga juda ishonadi-ku! Kattaroq baliqchilar-ku, 
hoynahoy, xavotir olishayotgandir. Nimasini aytasan, yoshlar ham shunday deyaver,— deb o‘ylardi u.— 
Axir men yaxshi odamlar orasida yashayman».
Endi u baliq bilan boshqa o‘rtoqlasholmasdi. Baliq boshdan-oyoq tig‘iparron qilingan edi. Lekin 
birdan uning xayolida yangi bir fikr tug‘ildi.
— Hoy, yarimta baliq!— chaqirdi u.— Nomigagina qolgan baliq! Dengizda mana shunchalik 
yiroqlab ketganimga achinaman. Men har ikkimizni ham xonavayron qildim. Ammo biz sen bilan birga 
ko‘p akulalarni borsa kelmasga gumdon qildik va yapa qanchasining belini sindirdik. U, qara baliq, 
hoynahoy, sen o‘zing ham umring bino bo‘lib, ularning qanchadan-qanchasini dengiz qa’riga jo 
qilganiykinsan? Axir, boshingdagi tigning turishi bejiz emas-ku.
Chol baliq haqida va agar u dengizda erkin suzib yursa, akula boshiga ne kunlarni solgan bo‘lishi 
haqida o‘ylashdan orom olar edi.
«Men akulalar bilan olishish uchun uning tig‘ini chopib olishim kerak edi-ya, asli», deb o‘yladi u. 
Ammo, uning boshdanoq boltasi yo‘q edi, endi bo‘lsa, hatto pichoqdan ham ayrilib qolgandi.
«Lekiniga uning tig‘i menda bo‘lganda, ol, deb eshkak dastasiga bog‘lab qo‘yardimu — qurolmisan 
qurol bo‘lardi-de, o‘ziyam! Ana o‘shanda, biz u bilan chinakamiga yonma-yon turib olishgan bo‘lardik! 
To‘xta-chi, agar anavilar mabodo kechasi kelib qolishsa, unda nima qilasan?» — Olishaman,— dedi u,— 
o‘lgunimcha olishaman.
Ammo qorong‘ida na chiroq va na shu’la ko‘rinardi, yelkan va uni to‘ldirgan shamoldan o‘zga hech 
narsa yo‘q edi, shunda to‘sindan cholga o‘zi o‘lib qolganday bo‘lib tuyuldi. U panjalarini panjalariga 
qo‘yib ko‘rdi-yu, o‘z kaftini sezdi. Kaftlari jonsiz emasdi, ularni chaqachum qilib, chol og‘riq va issiq 
jonini uyg‘otishi mumkin edi. U quyruqqa suyanib ko‘rib, tirik ekanligini bildi. Tiriklikdan unga xabar 
bergan narsa — yelkalari edi.
«Men agar baliqni ushlasam, o‘qiyman deb ahd qilganim — o‘sha hamma duolarni o‘qib qo‘yishim 
kerak,— deb o‘yladi u.— Biroq hozir o‘lgiday charchaganman. Yaxshisi, qopni olay-da, yelkamga 
yopinib ola qolay».
U quyruqda yotgancha, qayiqni boshqarib borar va osmonda Gavana chiroqlarining yolqini qachon 
ko‘rinarkin deb kutardi. «Menda uning yarmigina qoldi,— deb o‘ylardi u.— Balkim, omadim kelib, uyga 
juda bo‘lmaganda, uning bosh qismini olib borarman. Ishim hech o‘ngidan kelishi kerakmi, yo‘qmi 
o‘zi!.. Yo‘q,— dedi u o‘zicha.— Sen dengizga shunchalik uzoq kirib borishing bilan o‘z omading, o‘z 
baxtingni poymol qilding».

---

Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)