Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

5.7 
Мамлакат корхоналарининг харажатлари 
Юқорида айтилгандек, корхоналар мамлакат атроф-муҳит сарфларининг асосий қисмини кўтаради. 
Улар атроф-муҳит учун мақбул технологиялар киритганда солиқ имтиёзларидан фойдаланиши мумкин. 
Атроф-муҳит органлари сотиб олинаётган жаҳозлар лозим талабларга жавоб беришини таъминлаш 
мақсадида сертификация вазифаларини бажаради. 
ТМДҚ бўлажак ҳаракат режалари атроф-муҳит соҳасидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ бўлиши учун 
уларни йирик корхоналар билан муҳокама қилади. Кўриладиган чора-тадбирлан борасида эришилган 
келишувлар 2008–2012 йилларга мўлжалланган Табиатни муҳофаза қилиш дастурига киритилган. 
Атроф-муҳит жамғармалари фаолиятини тартибга соладиган қоидаларга биноан, корхоналарнинг 
атроф-муҳит учун қилган харажатлари ифлослаш учун бадал тўловларидан чегирилиши мумкин. 
Атроф-муҳит борасидаги хизматлар бозори яхши ривожланмаган, чунки атроф-муҳит сарфларининг 
умумий ҳажми ва меъерий база бизнес учун кўп имконият яратмайди. 
 
5.8 
Чет эл бевосита инвестициялари ва донорлар харажатлари 
Жами бевосита чет эл инвестициялар (БЧЭИ) Ўзбекистонда анча кам. Европа ривожланиш ва тикланиш 
банкининг маълумотига кўра 1989–2007 йиллар мобайнидаги жон бошига йиғма БЧЭИ атиги 77 АҚШ 
долларини ташкил қилди, бу эса ўтиш давридаги мамлакатлар орасида энг паст рақам. Бироқ, БЧЭИ 
охирги йилларда сезиларли даражада жадаллашди. 2007–2008 йиллардаги инвестициялар, чамаларга 
кўра, 1995–2006 йилларда киритилган жамидан 30 фоиз юқори. Чет эл инвестициялари жалб қилинган 
баъзи тармоқлар, масалан энергетика, атроф-муҳитга сезиларли таъсир кўрсатади. 
Чет эл донорлари атроф-муҳитга бевосита ёки билвосита таъсири бўлган бир қатор лойиҳаларда 
иштирок этдилар. ИҲРТнинг ҳисоб китобига кўра, 2001–2005 йилларда донор ва халқаро молия 

---

98 
институтларнинг атроф-муҳит соҳасидаги ёрдамининг 7 фоизи Ўзбекистонга тўғри келди, ёки бу 
Ўзбекистоннинг ўша даврдаги ЯИМнинг қарийб 0,4 
фоизи демакдир. ИҲРТнинг статистика 
кўчирмаларига қараганда, донорларнинг умумий атроф-муҳит муҳофазасини икки томонлама ва кўп 
томонлама молиялаши миқдори 2000–2007 йилларда мажбуриятлар асосида 44,7 миллион АҚШ 
долларига етди (5.8-жадвал). Ушбу жами миқдорнинг катта қисми 2002 йилда Швейцария томонидан 
Бухоро ва Самарқандда сув таъминоти учун ҳомийлик ёрдами (10,1 миллион АҚШ доллари) ва Америка 
Қўшма Штатларининг 18 миллион АҚШ доллари қийматидаги Атроф-муҳитни Бошқариш дастури 
ҳисобига тўғри келади. Тўлаш асосида, ўша даврнинг ўзида, маблағ қиймати жами 37,5 миллион АҚШ 
доллари эди. Ушбу давр мобайнида тўланган сув таъминоти ва канализация грантлари 27,1 миллион 
АҚШ доллари миқдорига етди.