|
1.4
Ҳуқуқий шароит
Биринчи
АҲШ
дан кейинги давр мобайнида Ўзбекистонда қатор янги қонунлар қабул қилиниб,
бошқалари қайта кўриб чиқилди. Бу ўзгаришлар турли сабабларга кўра амалга оширилди, масалан:
асосий меъерий қонунлар учун бажариш чораларини таъминлаш учун; аввал эътибор берилмаган
масалаларни кўриб чиқиш учун; ва қонун ҳужжатларининг тегишли халқаро қонун ва стандартларга мос
бўлишини таъминлаш (IV-илова).
Атроф-муҳитга тегишли асосий қонун ҳужжатлари аввал табиатни муҳофаза қилишга боғланмаган ва
тобора кенгроқ тегишли қонун ҳужжатларида акс эттирилган бир қатор муҳим масалалар, масалан,
24
жамоатчилик қатнашуви, фуқароларнинг ахборотга эга бўлиш ва мурожаат қилиш ва, баъзи ҳолларда,
зарар учун товон тўлаш ҳуқуқини қамраб олди.
Мустақилликка эришилган чоғдан бошлаб Ўзбекистон юқори даражада меъерий характерга эга бўлган
қонунларга таяниб келмоыда. Асосий қоидалар умумий тарзда баён қилиниши, жараён ва масъул
ижрочилар аниқ кўрсатилишдан йироқлиги бўрттирилган сиёсий оҳангни вужудга келтирди, аммо аниқ
ижро этиш имкониятини пасайтирди. Бу вазият баъзи янги қонун ҳужжатларида (масалан, Шаҳарсозлик
кодексида) ва тартибга солувчи актларнинг салмоқли мажмуасини ишлаб чиқишда ўзгармоқда.
Рамка 1.2-: 2001 йилдан бери қабул қилинган асосий сиёсий ҳужжатлар
•
Барқарор интеграллашган сув таъминоти концепцияси
•
Суғоришни ривожлантиришнинг 2000–2005 йилларга мўлжалланган миллий дастури
•
2010 йилгача мўлжалланган электр ишлаб чиқариш дастури
•
Энергетика самарадорлиги дастури
•
2008–2012 йилларга мўлжалланган табиатни муҳофаза қилиш дастури
•
2000-2010 йилларга мўлжалланган қишлоқ аҳолисини ичимлик суви ва тибиий газ билан таъминлаш давлат
дастури
•
Суғориш ва дренаж тизимини ривожлантириш стратегияси
•
2008-2010 йилларга мўлжалланган фаровонликни ошириш стратегияси
Табиатни муҳофаза қилиш
Дастлаб 1992 қабул қилинган Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун атроф-муҳит борасидаги
асосий қонун бўлиб қелмоқда. Кейинги 10 қўшимча ва ўзгартиришлар, охиргиси 2006 йилда киритилди,
илгари қонун ҳужжатларида бир бирига боғланмаган бир қатор масалалар орасидаги алоқани таъкидлаб
кўрсатди. Қўшимча ва ўзгартиришлар билан қонун моҳияти ўзгармади; улар асосан Табиатни муҳофаза
қилиш тўғрисидаги қонунни янги қонун ва дастурларга ёки ҳокимият тизимидаги ўзгаришларга мослаш
мақсадида киритилган эди. Бироқ, Ўзбекистоннинг кўп қонунларига ўхшаб ушбу қонун асосан меъерий
хусусиятга эга ва унда ижро механизми белгиланмаган. Кейин меъерий ҳужжатларни қабул қилиш
билан мазкур муаммо ҳал қилина бошланди.
Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йилдаги Табиий атроф-муҳитни ифлослантириш ва чиқиндиларни
жойлаштириш учун тўловлар тизимини такомиллаштириш тўғрисидаги қарорида атроф-муҳитни
ифлослаш ва чиқинди учун тўланадиган товон миқдори белгиланади; Вазирлар Маҳкамасининг 2005
йилдаги Табиий муҳит ифлослантирилганлиги ва чиқиндилар жойлаштирилганлиги учун компенсация
тўловларини қўллаш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш тўғрисидаги қарорда кончилик
чиқиндилари билан ишлаш кўриб чиқилади; ва Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йилдаги Табиатдан
махсус фойдаланганлик учун тўловлар тизимини такомиллаштириш тўғрисидаги қарорда ТМДҚнинг
атроф-муҳитни ифлослаш товонларини йиғиб олиш ва тақсимлаш ваколатига тегишли тартиб-қоидалар
ўзгартирилди ва ифлослаш ва чиқиндиларни тасарруф этиш учун товонни 1,3 омилида индексация
қилиш белгиланди.
1993 йилдаги Алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тўғрисида қонун 2004 йилда, жумладан,
қонунни Биохилма-хиллик, Рамсар
1
ва Бонн
2
конвенцияларига мос келтирган Муҳофаза этиладиган
табиий ҳудудлар тўғрисида қонун билан алмаштирилди. Унда муҳофаза қилинган табиий ҳудудларнинг
етти тоифаси белгилаб берилган ва ҳар бирида рухсат этилган фаолият турлари батафсил таърифланади.
Давлат назорати ТМДҚ заммасига юкланган. Бироқ, аввалги қонун каби, бунда ҳам умумий бошқарув
борасида аниқ масъулиятлар белгиланмаган. 11-моддада муҳофазаланган табиий ҳудудларнинг
бошқарувини Вазирлар Маҳкамаси, маҳаллий ҳокимият органлари ва ваколатли давлат идоралари
амалга оширади, дейилади. Ушбу ваколатли идоралар номлари кўрсатилмага, ва на масъулият
узатилиши жорий этилган эди.
1
Сувда сузувчи қушларнинг яшаш муҳити сифатида халкаро аҳамиятга эга булган сув-ботқоқ муҳитлари тўғрисидаги (Рамсар)
конвенцияси.
2
Ёввойи ҳайвонларнинг кўчманчи турларини сақлаш бўйича конвенция.
25
Do'stlaringiz bilan baham: |
