Microsoft Word doc

1.5. Ekoturistik dunyokarashlar tizimi (konsepsiyalar)
Biz ekoturizmning rivojlanish boskichlarini kurib chikdik. Lekin ekoturistik danyokarashlar xamma joyda xam bir emas. Chunki insonlarning tabiatga nisbatan, xususan ekoturistik sayoxlikka bulgan dunyokarashlari, ayniksa uning tizimi, ularning xarakterlari kabi turlicha bulishi tabiiy xol. «Insonlarning dunyokarashlari, - degan edi Abu Nasr Forobiy, - ularning tashki kurinishiga uxshab turlicha buladi, fazilat ularning ilmiga, xayot tarziga, yashash muxitiga tuFridan-tuFri boFlikdir». Biz xam urta asrning buyuk faylasuf olimi Forobiyning fikriga kushilgan tarzda ekoturistik danyokarashlar, ya’ni konsepsiyalarni kurib chikamiz. Ekolog olim, professor Nikolay Feodorovich Reymers: «Ekologiya keng ma’noda insonlarning yashab ketishi xakidagi ta’limot», deb aytgan edi. Chunki insonlarning Yer kurrasida yashash muddati ularning ekologik dunyo- karashlarini amalga tatbik kila olish imkoniyati bilan belgilanadi.
Ekoturistik konsepsiya - tabiat va turizmning uzaro munosabati tugrisidagi sarashlar, ya’ni bu moddiy dunyoda sayyoulikning urni, auamiyati, mazmuni va mouiyatini aks ettiruvchi dunyosarashlar tizimi.
Jamiyat konunlari - kishilarning xatti-xarakatlarini yoki biron-bir obyektga nisbatan (bizning xolatda tabiatga nisbatan) munosabatini belgilaydigan ijtimoiy me’yorlar yotindisi. Tabiat konunlari - kishilarni urab turuvchi tabiiy muxitda kechayotgan xodisa va jarayonlarning jamiyat konunlariga buysunmaydigan va kishilar fao- liyatisiz xam namoyon bula oladigan xolati. Tabiat konunlariga: tabiiy omillarning birgalikda xarakat kilishi, tabiiy modda (suv, energiya, kislorod, uglerod...)larning katta va kichik aylanishi, modda va energiya tezlanishi, tirik organizmlarning evolyusion rivojlanishi va shu kabilar kiradi.
X,ozirgi ilmiy adabiyotlarda ekoturistik dunyokarashlar mazmuni va moxiyati buyicha guruxlashtirilmagan (klassifikasiyalanmagan). Shuning uchun xam bizning subyektiv fikrimizcha xozirgi zamonda kuyidagi ekoturistik konsepsiyalarni ajratish mumkin: barsaror rivojlanish uchun ekoturizm; naturalistik; iste’molchilik; alarmizm;
uarakatlar yoki uarakatsizliklar strategiyasi; ekoturistik rivojlanish chegarasi konsepsiyasi; muxofaza silish va rivojlanish konsepsiyasi; ekoturistik insiloblar konsepsiyasi;
Barsaror rivojlanish uchun ekoturizm konsepsiyasiga kura tabiat kuyniga kilinadigan sayyoxlikni jamiyatning ekologik-ijtimoiy- iktisodiy muammolarining yechimini topish orkali kompleks ravishda maxalliy, milliy, regional va global mikyosda uzaro uyushgan tarzda xal kilish mumkin. Ushbu dunyokarash konsepsiyasini amalga oshirish masalalari

2001. 
      yilda Yoxannesburg shaxrida bulib utgan «Barkaror rivojlanish» xalkaro Sammitda kurib chikilgan va u buyicha tegishli xalkaro deklarasiya va shartnomalar kabul kilingan.
      

Naturalistik konsepsiya — jamiyatdan ustun turuvchi tabiatni iloxiy kuch, dono yaratuvchi, ideal borlik deb karaydigan falsafiy okimlar va
maktablar. Naturalistik konsepsiyaga karama-karshi bulgan dunyokarash iste’molchilik konsepsiyasi - turizmni yoki kishilarning sayyoxlik faoliyatini tabiatdan ustun kuyish va insonlarning xukmronlik FOyasini ilgari surish.

Табиат

Ekologik konsepsiyalar

• 
  Barkaror rivojlanish uchun ekoturizm
  
• 
  Naturalistik
  
• 
  Iste’molchilik
  
• 
  Alarmizm
  
• 
  Xarakter va xok.
  

2.