|
rasm. Fin kurfazidagi ekoturizm obyekti.
Estoniyadagi mintakalarni ekoturizm orkali barkaror rivojlantirishda Fin kultoti, Luga xamda Narva daryolari eng kulay joylar xisoblanib, ularda ajoyib manzarali landshaftlar kup. Bu yerda “yashil” sayyoxlarni eng kiziktirgan narsa bu Fin kultoti akvatoriyasida joylashgan orollar - Gogland, Katta va Kichik Tyuterlar, Moshniy, Seskar va boshkalar. Orollar foydalanuvchisining xukukiy makomi anik kilib urnatilmaganligi tufayli xanuzgacha ulardan ekoturistik maksadlar foydalanish imkoniyatini bermayapti. Fakatgina Kingisepp rayonining ma’muriyati uziga tegishli oroldan turistik va rekreasion maksadda foydalinish dasturlarini ishlab chikmokda.
Kurgal buyurtma kurikxonasida joylashgan Lipovskoye va Beloye - tabiatan toza kullar, ekoturizm uchun topilma buldi. Ular xam tadkikot, xam rekreasion (lisenziyalashtirilgan ov va balik ovi) nuktai nazaridan kizikarlidir. Kullarga yakin xududlarda yashovchi fermerlar ekoturizmni rivojlantirish uchun kerakli amaliy va moddiy-texnik bazaga egadirlar.
1999 yil Baltika tabiat fondi tashabbusi, Gollandiya Kishlok xujaligi vazirligi va Tabiat xamda balikchilikni nazorat kilish boshkarmasining moliyaviy kumagi bilan Estoniyaning Kingisepp rayonidagi kirF0k zonalarida Umumevropa Kodeksi prinsiplarining moslashtirish loyixasi amalga kiritilmokda. Ekspertlar guruxiga Kingisepp rayonidagi aloxida muxofaza etilayotgan tabiiy xududlarni kurib chikish topshirilgan. Natijada u yerlarda Umumevropa prinsiplariga amal kilinadigan ekoturistik xarakatlar boshlandi.
Turizmning ekologik yunalishi Kavkaz va Pomir toFli ulkalarida xam rivojlanmokda. Ekoturizm ushbu toF tizmalarini kamrab olgan davlatlarga va maxalliy axoliga muayyan mikdorda konuniy daromadlarning kirib kelishiga xizmat kilmokda.”K,onuniy daromad” deya aloxida ta’kidlashga sabab, ushbu ulkalarda XX asrning oxirida nokonuniy xatti- xarakatlar vositasida sarmoya tuplash avjiga chikkan edi. Lekin, afsuski, Kavkazorti davlatlarida, K,irFiziston va Tojikistonda ekoturizm tabiiy turizmga aylanib ketmokda. Buning okibatida tabiat kuyniga kilingan sayoxat nozik toF ekotizimlariga tiklab bulmas darajada moddiy zarar keltirmokda. Ayniksa mazkur jarayon XX asrning 80-yillarning oxiri, 90- yillarning boshida avj olgan. SSSRning parokandalikka uchrashi, ekologik nazorat va javobgarlikni yukka chikardi. Yangi mustakil davlatlar, uyushmalar va shaxslar maksimal darajada "muloyim tabiatdan" foydalanib koldilar. Natijada Kavkazorti va Pomir-Oloy toFli xududlarining 40 foizi ekologik xavfli xolatga kelib koldi.
XX1asrda xalkaro tashkilotlarning aralashuvi tufayligina ushbu mintakalarda tabiiy turizm ekoturizm darajasiga olib chikilmokda. Mustakil davlatlarning turli ekologik tashkilotlarga a’zo bulib kirishlari, milliy xukuk normalarini ishlab chikishlari, ekologik monitoring va boshkaruv mexanizmini yaratishlari ekologik xavfsiz vaziyatni sekin - astalik bilan yuzaga keltirishga olib kelmokda. Bunga misol kilib, 1997 yil 26 dekabrda kabul kilingan Xdyvonot dunyosini muxofaza kilish va undan foydalanish, Usimlik dunyosini muxofaza kilish va undan foydalanish tuFrisidagi Uzbekiston Respublikasi konunlarini olish mumkin. Kavkazorti davlatlarida ekoturizmni rivojlantirish maksadida avvalambor kuyidagi dolzarb masalalarni xal kilishga kirishildi:
aloxida muxofaza kilinadigan xududlar buyicha ekoturist mutaxassisliklarni tayyorlash;
ekoturistik servisni maxalliy, milliy va xalkaro mikyosda yulga kuyish;
birinchi navbatda moliyaviy mablaFlar va investisiyalar kiritilgan tabiiy atrof - muxit unsurlarini saklab kolish.
Mazkur vazifalarni amalga tatbik kilish maksadida, ya’ni ichki va tashki turistlarni jalb kilish uchun Gruziyada - Tusheti, Lagojeki, Vaslovaniy, Ozarbayjonda - Shox-doF, Armanistonda - Sevan kuli, Delijon ekoturistik obyektlarni xamma tomonlama tadkik kilindi. Ulardagi tadbirkorlik faoliyati turistik maxsulotlarni yukori darajada tashkil etish va mazmunan ularni anglashga karatilgan edi. Barcha Kavkazorti ekoturistik markazlarda narx-navo sayyoxlik mavsumiga va talabiga karab farklanadi. SSSR davridagi milliy turistik marketing xizmatining maksadi - asosiy iste’molchini aniklashdan iborat bulsa, 90-yillarning ikkinchi yarmiga kelib ular ekoturistik infrastrukturani shakllantirish bilan boshlandi, ya’ni ekologik sayoxlarni joylashtirish, ularning ekologik xavfsizlik darajadagi yul-xarakatlarini ta’minlash, yovvoyi tabiatning uzok xududlariga elektr olib borish va ozik-ovkat bilan ta’minlash. Ekoturizmdan kelib tushgan daromadlarni taksimlashda turli uyushmalarning tuzilishi juda kul keldi. Masalan, ekoturizmdan maxalliy mikyosda tushgan daromad kuyidagicha tassimlandi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
